Μαρία Τζαρδή, Εξορία είναι η επιστροφή και άλλα διηγήματα (εκδ. Εύμαρος)

(προδημοσίευση)

                             Η ΑΥΛΗ ΜΕ ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ

 «Γυρίστε το Γαλαξία σε ένα χρόνο. Το πιο ουσιαστικό ταξίδι της ζωής σας. Ένας χρόνος που θα τον διηγείστε στα εγγόνια σας. Τα υπέροχα μοναδικά ταξίδια στο Γαλαξία, που μόνο η Εταιρεία μπορεί να σας προσφέρει».

Ποιος μαλάκας πάτησε το κουμπί; Κανένας αργόσχολος περαστικός για να κάνει πλάκα. Είναι το σημείο της διαφήμισης τέτοιο, τόσο κοντά στα σύνορα, που μόνο για πλάκα θα μπορούσε κάποιος να το πατήσει. Ακόμα και η επιλογή του συγκεκριμένου σημείου από τους διαφημιστές θεωρώ ότι κρύβει μια διεστραμμένη αίσθηση του χιούμορ. Και τώρα ο περαστικός θα κάθεται να με χαζεύει ή έφυγε τρέχοντας αν είναι παράνομος. Αν είναι παράνομος αλλάζει το πράγμα. Δεν μπορώ να τον ειδοποιήσω ότι τον περιμένουν πιο κάτω.  Εγώ είμαι εδώ, δεμένη σε ένα τροχό κι από πίσω μου τα αστέρια. Διπλή μεταφορά, ας γελάσω. Τι σκέφτηκε ο διαφημιστής; Ο τροχός της Σαμσάρα που είναι δήθεν ο πλανήτης μας, είπα ότι πρόκειται για διεστραμμένο χιούμορ, και τα αστέρια όπου θα απελευθερωθούμε. Μεταφορά της συμφοράς. Ο Γαλαξίας, όπως φαίνεται από τα σκάφη της Εταιρείας.

«Αφήστε για ένα χρόνο αυτά που σας βαραίνουν. Δουλειά, ευθύνες, υποχρεώσεις. Κάντε ένα ταξίδι ζωής. Ένα ταξίδι που θα το θυμάστε μέχρι τα βαθιά γεράματα. Ο γύρος του Γαλαξία με τα σκάφη της Εταιρείας, απλά, διασκεδαστικά, οικονομικά. Απελευθερωθείτε. Παίξτε με την έλλειψη βαρύτητας. Ξαναθυμηθείτε τον καιρό που είσαστε παιδιά».

Διαδραστική διαφήμιση με φωτορεαλισμό. Αυτή τη φορά πρέπει να ήταν παράνομος. Πιο κάτω θα σου πω εγώ. Εδώ, στην ερημιά του κόσμου όλου. Θα το καταλάβαινα πολύ καλά αν κάποια στιγμή με παίρνανε με τις πέτρες. Δεν μπορεί, κάποιος από αυτούς που μπαίνουνε λαθραία θα το κάνει αυτό. Δεν θα μπορώ να κάνω τίποτα. Με έχουν ήδη παγιδεύσει σε αυτήν την εικόνα. Ούτε να προειδοποιήσω ούτε να φωνάξω «ψέματα!» Μιλάω ελάχιστα. Τα ίδια πάντα και αν πατήσει κάποιος το κουμπί κάτω από το πόδι μου επαναλαμβάνω, σχεδόν διακεκομμένα, με παιδική κοριτσίστικη φωνούλα,  «απολαυστικά και οικονομικά», «απολαυστικά και οικονομικά». Με όποιο υπονοούμενο κι αν εμπεριέχει αυτό. Με το ένα μου δάχτυλο, έτσι όπως το χέρι μου είναι γαντζωμένο στην πάνω πλευρά του τροχού, δείχνω πίσω μου το Γαλαξία. Έχει και εκεί  ένα κουμπί. Αυτό όμως δεν το φθάνουν οι παράνομοι. Ούτε το κάτω αριστερά πατούν εκείνο που αλλάζει όλη την εικόνα και δείχνει έναν έφηβο με απαλή φωνή. Να το πάλι.

«Αν θέλετε το καλύτερο δώρο για σας και τα παιδιά σας, μπορείτε τώρα να κάνετε το γύρο του Γαλαξία σε ένα χρόνο. Ο πιο καθοριστικός χρόνος της ζωής σας. Και πού ξέρετε; Μπορεί να διακρίνετε νέα ίχνη ζωής σε κάποιον από τους πλανήτες. Μπορεί να είστε εσείς ο Αποικιστής του Διαστήματος. Για μια ζωή πέρα από τα όρια και τη συνήθεια».

Ανόητοι. Τουλάχιστον ας άλλαζε κάποιος την εικόνα. Να ξεκουραζόμουν λίγο. Ας έβρισκε την εικόνα, λίγα πλάνα παρακάτω, που με δείχνει στην αυλή ενός μικρού σπιτιού. «Είναι καιρός τώρα να απαγκιστρωθείτε από το σπιτάκι σας», λέει. Το σπιτάκι. Φοράω ένα μακρύ μπεζ φόρεμα και κάθομαι σε μια ξύλινη πολυθρόνα έχοντας στην αγκαλιά μου ένα γάτο. Στο βάθος της αυλής φαίνονται τα περιστέρια. Δεν τα τρομάζει ο γάτος. Φωτορεαλισμός, είπαμε. Ύστερα δείχνω με το χέρι μου ψηλά τα αστέρια. Μα εμένα μου αρέσει η μικρή αυλή και το σπιτάκι μου. Γιατί να το αφήσω να πάω στα αστέρια; Αν ήταν πάντως στο χέρι μου ποτέ δεν θα τα ξανακοίταζα. Μου φτάνει που τα δείχνω συνέχεια, χειμώνα, καλοκαίρι, σε αυτήν εδώ την παγωμένη ερημιά των συνόρων.

 «Γυρίστε τον Γαλαξία σε ένα χρόνο. Το πιο ουσιαστικό ταξίδι.»

 Όχι πάλι από την αρχή. Ας πετάξει κάποιος μια πέτρα να το κάνει να σταματήσει. Ο επόμενος παράνομος ας πετάξει μία πέτρα.

Ένας Ζορμπάς, μα... τι Ζορμπάς!

ΠΑΙΔΙΑ - ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ 12 Φεβρουαρίου η Παγκόσμια Ημέρα της Ερυθράς Χειρός ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Γράφουν οι: Δρ. Πολύβιος Πρόδρομος (Καθηγητής Νεοελληνικών) και Γιώργος Γιοβάνης

 Η ημέρα της «Ερυθράς χειρός» καθιερώθηκε στις 12/2/2002, όταν τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των παιδιών στις ένοπλες συγκρούσεις. Το θλιβερό φαινόμενο ανήλικων στρατιωτών συνιστά όνειδος για τον πολιτισμό μας. Ένα πολιτισμό κατ’ επίφασιν αφού αντί να φροντίζει τα παιδιά του, ανέχεται την, και εθελοτυφλεί στην, στρατολόγησή τους από ένοπλες δυνάμεις κρατικές, παρακρατικές, αντάρτικες. Ο αριθμός των παιδιών που εμπλέκονται σε πολεμικές συγκρούσεις παρά τη θέλησή τους πλησιάζει τις 300.000 εκ των οποίων το 1/3 είναι κορίτσια. Ενώ σχεδόν 500.000 παιδιά υπηρετούν σε στρατούς που δεν βρίσκονται σε πόλεμο. Η χρήση των παιδιών ως στρατιώτες σε ένοπλες συγκρούσεις αποτελεί μια από τις πιο ηθικά αποκρουστικές πρακτικές στον κόσμο και παράλληλα συνιστά μια από τις χειρότερες μορφές παιδικής κακοποίησης. Οι ομάδες των παιδιών-στρατιωτών περιλαμβάνουν πολεμιστές ακόμα και 7-8 ετών!!

          Στις «σύγχρονες ζώνες συγκρούσεων στρατεύονται ευκολότερα λόγω της κατάρρευσης των κοινωνικών δομών και των παρατεταμένων συγκρούσεων. Αρκετά από τα παιδιά αυτά, ακόμα κι αν προσάγονται στα στρατόπεδα βίαια, παραμένουν γιατί φαίνεται να είναι η καλύτερη «επιλογή» για την επιβίωσή τους. Ο Adolphe Onusumba, αρχηγός της ένοπλης πολιτικής ομάδας RCD-Goma υποστηρίζει πως τα παιδιά στην ομάδα πηγαίνουν «εθελοντικά» για να επωφεληθούν από τη φροντίδα και την εκπαίδευση που λαμβάνουν. Σε άλλη περίπτωση παιδί-στρατιώτης που έχει ενταχθεί στη Σουδανική JEM αναφέρει: «δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να κάνει κανείς εδώ. Δεν υπάρχουν δουλειές, σχολεία, λεφτά κι εγώ είμαι φτωχός. Στο JEM δεν πληρωνόμαστε αλλά όταν πολεμάμε, παίρνουμε πράγματα από τον εχθρό».

          Σημαντικός λόγος που τα παιδιά στρατολογούνται είναι το γεγονός πως πολλά από αυτά είναι ορφανά πολέμου, έχουν περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση στην εκπαίδευση και δεν διαθέτουν βασικές δεξιότητες επιβίωσης με αποτέλεσμα να αφήνονται στη τροφή και τη στέγη που τους δίνει ο στρατός, ο οποίος φαίνεται να αποτελεί γι’ αυτά ένα είδος υποκατάστατου της οικογένειας. Αναφέρει σχετικά ο ανήλικος πολεμιστής Ισμαήλ Μπέα: «Ο λόχος μου ήταν η οικογένειά μου, το όπλο μου ο εγγυητής και προστάτης μου, και ο κανόνας μου ήταν σκότωσε ή θα σκοτωθείς. Δεν ένοιωθα οίκτο για κανέναν. Η παιδική μου ηλικία είχε χαθεί χωρίς να το ξέρω». Και δεν είναι μόνο αυτοί οι λόγοι της στρατολόγησής τους. Πολλά από αυτά βλέπουν τους εαυτούς τους να αγωνίζονται για την κοινωνική δικαιοσύνη ή για να υπερασπιστούν τις πολιτικές και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις ή ακόμα – σε προσωπικό επίπεδο – να ζητούν εκδίκηση για το θάνατο των γονέων ή των αδελφών τους.

          Τα παιδιά αποτελούν ευάλωτη κοινωνική ομάδα, εκφοβίζονται και χειραγωγούνται εύκολα. Στα στρατόπεδα υποβάλλονται σε διάφορους βαθμούς πολιτικής ή θρησκευτικής κατήχησης, που συχνά αγγίζει τα όρια της βαναυσότητας. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο πως ο πρώτος στρατιώτης των ΗΠΑ που σκοτώθηκε στο Αφγανιστάν, πυροβολήθηκε από 14χρονο σκοπευτή, παιδί-στρατιώτη. Πολύ συχνά, όπως περιγράφουν οι διεθνείς Εκθέσεις της Unicef και του Human Rights Watch τα αναγκάζουν να δουν ή να συνεργήσουν στον βασανισμό και στην εκτέλεση δικών τους ανθρώπων. Με τον τρόπο αυτό σπάζουν τους δεσμούς με την κοινότητά τους και είναι δύσκολο γι’ αυτά πλέον να επιστρέψουν.

          Τα πραγματικά καθήκοντα των παιδιών – στρατιωτών καλύπτουν όλο το φάσμα των στρατιωτικών δραστηριοτήτων: αχθοφόροι, αγγελιαφόροι, μάγειρες, κατάσκοποι, ναρκαλιευτές, πολεμιστές πρώτης γραμμής, ακόμα και σε αποστολές αυτοκτονίας. Οι μελετητές υποστηρίζουν πως η εικόνα των παιδιών στη μάχη προκαλεί σύγχυση στους αντιπάλους και επιβραδύνουν έτσι την κίνηση των δυνάμεών τους. Στον πόλεμο τα παιδιά γίνονται «τολμηρά» και «δυνατά» υπό την επήρεια ναρκωτικών: «… μας έδιναν μαριχουάνα για να σκοτώνουμε χωρίς να αισθανόμαστε φόβο. Μας έδινε αγριότητα παρόμοια με αυτή των ζώων…» αναφέρει η 15χρονη τώρα Madeline από το Κονγκό. Ως στρατιώτες τα παιδιά γίνονται μάρτυρες θανάτου ή διαπράττουν φρικιαστικές ωμότητες συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, αποκεφαλισμός, ακρωτηριασμός και την καύση ζωντανών ανθρώπων. Τα κορίτσια – στρατιώτες συχνά υπόκεινται σε σεξουαλική κακοποίηση και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν γίνει ερωμένες των αξιωματικών του στρατού. Το Human Rights Watch έχει συνέντευξη τέτοιων κοριτσιών, τα οποία στη συνέχεια εξαναγκάζονται σε μάχη με τα μωρά τους δεμένα στην πλάτη τους.

          Τα παιδιά αυτά είναι αναλώσιμα. Εύκολα θύματα του παραλογισμού των μεγάλων. Ανεξάρτητα από το πώς «προσλαμβάνονται» και τους ρόλους τους, η όποια συμμετοχή τους στον πόλεμο έχει σοβαρές επιπτώσεις σωματικά και ψυχικά. Η επανένταξη των παιδιών στην κοινωνία είναι μια πολύπλοκη και δύσκολη υπόθεση. Τα παιδιά αυτά είναι κατεστραμμένα. Η προστασία των παιδικών από τις επιπτώσεις των ενόπλων συρράξεων είναι ευθύνη όλων, των κυβερνήσεων, των διεθνών οργανισμών και κάθε μέρους της κοινωνίας. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να τα προστατεύσουμε, να τους δώσουμε προτεραιότητα κι ένα καλύτερο μέλλον, αναφέρει η Graca Machel.

          Ας αφήσουμε την Madeleine να κλείσει την αναφορά μας στα παιδιά-στρατιώτες: «Τι κάναμε για να αξίζουμε αυτή τη τραγωδία; Νομίζω πως ο κόσμος μάς χρωστά ένα “συγγνώμη” για αυτό το μη αναστρέψιμο».