"O φόβος είναι το θερμοκήπιο του μίσους"

[Απόσπασμα από συνέντευξη του συγγραφέα Χρήστου Οικονόμου στο περ. LIFO]

Ο φόβος δεν συνυπάρχει με τη δημοκρατία μόνο, είναι συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης κατάστασης. Προφανώς, όμως, όταν υπερτερεί όλων των άλλων, οι συνέπειες είναι διαβρωτικές. Αυτό το διαπιστώνει εύκολα, νομίζω, όποιος ζει σήμερα στην Ελλάδα. Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό. Ο φόβος είναι το θερμοκήπιο του μίσους, και το μίσος, όταν παίρνει μάλιστα συλλογικές μορφές, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός μιας κοινωνίας, γιατί αποτελεί ουσιαστικά τον συντομότερο δρόμο για την αυτοκαταστροφή. Οι οικονομικές κρίσεις, όπως αυτή που ζούμε σήμερα, πολλαπλασιάζουν και οξύνουν τον πιο παραλυτικό απ’ όλους τους φόβους, που δεν είναι ο φόβος του θανάτου, αλλά ο φόβος της ζωής. Δεν φοβάσαι μόνο ότι θα πεθάνεις, φοβάσαι και πώς θα καταφέρεις να παραμείνεις ζωντανός. Το μίσος γεννιέται, επίσης, και εδραιώνεται από την ισοπεδωτική αντίληψη που καλλιεργούν οι κάθε λογής αυτόκλητοι σωτήρες και οι αφιονισμένοι οπαδοί τους: «Όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας».

(Οκτώβριος 2010: στιγμιότυπο από μια ενδιαφέρουσα συνάντηση-συζήτηση με τον συγγραφέα)

Ολόκληρο το κείμενο, ΕΔΩ

Με τον τίτλο «Ο έλληνας Φώκνερ» δημοσιεύεται στην εφημερίδα La Repubblica παρουσίαση της έκδοσης στα ιταλικά του βιβλίου του Χρήστου Οικονόμου «Κάτι θα γίνει, θα δεις»  (Qualcosa capiterà, vedrai, από τον οίκο Editori Internazionali Riuniti).
http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2012/06/24/il-faulkner-greco-la-vita-oltre-la.html

Αφιέρωμα της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ (27/06/2012) στην υποδοχή του βιβλίου "Κάτι θα γίνει, θα δεις" στην Ιταλία.
http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4732999

18 χρόνια από το θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι

Αυτές τις ημέρες, ένα κείμενο που έγραψε, λίγο πριν από το θάνατό του, για τον εθνικισμό και το φασισμό είναι ίσως η πιο επίκαιρη παρακαταθήκη που θα μπορούσε να μας αφήσει, εκτός φυσικά από τη μουσική του.

 Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι

Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.

Ενώ τα πουλιά... Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.

Πρόσφατη περίπτωση ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ' αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον... νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ' αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.

Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους.

… Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη, ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.

Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους).

Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων. Η εμπειρία μού διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι' αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.

Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.

Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα ΜΜΕ ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέροντα. Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία, όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός, η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακριά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα 'ναι αργά για ν' αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να 'μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.

Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος».

Θέματα Αρχαίων Ελληνικών Επαναληπτικών Εξετάσεων

To διδαγμένο κείμενο και οι ενδεικτικές απαντήσεις του

Πλάτωνος Πολιτεία 514A–515Α

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Μετὰ ταῦτα δή... τὰ θαύματα δεικνύασιν».

Μονάδες 10

Β1. Να ερμηνεύσετε, με βάση το κείμενο που σας δίνεται, τους συμβολισμούς: πρὸς τὸ φῶς, ἐν δεσμοῖς, ἀνδριάντας.

Μονάδες 15

Β2. Με ποιους εκφραστικούς τρόπους αισθητοποιείται η εικόνα του σπηλαίου και των δεσμωτών (μονάδες 8) και ποιος ο ρόλος του καθενός; (μονάδες 7)

Μονάδες 15

Β3. Ποιες είναι, κατά τον Πλάτωνα, οι ενασχολήσεις των φυλάκων-αρχόντων (βασιλέων) μετά την ολοκλήρωση της αγωγής τους και ποια τα χαρακτηριστικά τους ως φιλοσόφων-βασιλέων;

Μονάδες 10

Β4. Να βρείτε στο διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής: γεωμετρία, σχήμα, ευφυής, υπόδημα, διένεξη, οπτασία, άξονας, διεργασία, πυρετός, δίφθογγος.

Μονάδες 10

Ενδεικτικές απαντήσεις

Α1. Ύστερα απ’ αυτά λοιπόν, είπα, παράστησε την ανθρώπινη φύση μας σχετικά με την παιδεία και την απαιδευσία με την ακόλουθη εικόνα. Φαντάσου δηλαδή (κάποιους) ανθρώπους σα μέσα σε μια υπόγεια κατοικία όμοια με σπηλιά, που έχει την είσοδό της μακριά ανοιχτή προς το φως σε όλο το μήκος της σπηλιάς, να βρίσκονται μέσα σ’ αυτήν από παιδιά αλυσοδεμένοι και στα πόδια και στους αυχένες, ώστε και να μένουν οι ίδιοι ακίνητοι και να βλέπουν μόνο μπροστά, και να μη μπορούν να στρέφουν γύρω τα κεφάλια τους εξαιτίας των δεσμών, (φαντάσου) επίσης να φέγγει γι’αυτούς από ψηλά κι από μακριά ένα φως από φωτιά που καίει πίσω τους, κι ανάμεσα στη φωτιά και τους δεσμώτες, πάνω (στην επιφάνεια  της γης) να υπάρχει δρόμος, δίπλα στον οποίο φαντάσου να είναι χτισμένο ένα χαμηλό τειχίο, όπως ακριβώς στήνονται από τους θαυματοποιούς μπροστά τους τα παραπετάσματα σκηνής, πάνω από τα οποία παρουσιάζουν τα θαυματουργά τεχνάσματά τους.

Β1.

- πρὸς τὸ φῶς: η  Ιδέα του αγαθού, η γνώση και η αλήθεια, η ύψιστη ιδέα (οντολογικά ο ίδιος ο θεός).

- ἐν δεσμοῖς: οι άνθρωποι που βρίσκονται στο σπήλαιο βρίσκονται (ἐν δεσμοῖς) με αποτέλεσμα να μένουν ακίνητοι («μένειν τε αὐτούς» (ενν. ἀκινήτους) και να βλέπουν κατευθείαν μπροστά, εφόσον έχουν «ἐν δεσμοῖς... τούς αὐχένας». Με τα δεσμά οι άνθρωποι καθηλώνονται σε ένα σημείο, ώστε να βλέπουν μόνο τις εικόνες των πραγμάτων, θεωρώντας ότι αποτελούν την μοναδική αλήθεια. Οι σκιές των αντικειμένων που αντικρίζουν οι δεσμώτες είναι απεικάσματα των όντων που βρίσκονται στον κόσμο των ιδεών. Τα δεσμά, επομένως, είναι  τα εμπόδια που συναντά ο άνθρωπος στη ζωή και τον απομακρύνουν  από την αναζήτηση και τη θέαση του Αγαθού. Κατά τον Πλάτωνα, η άγνοια και η προσήλωση στα υλικά αγαθά δεν προσανατολίζουν τον άνθρωπο προς τη δικαιοσύνη και το αγαθό. Για να γνωρίσουμε την αλήθεια, πρέπει ν’ αποτινάξουμε τα δεσμά των αισθήσεων αλλά και τα δεσμά των ποικίλων εξουσιαστών, που αφήνουν ν’ αντιλαμβανόμαστε μόνο τα αντίγραφα και τις απατηλές σκιές της πραγματικότητας. 

- ἀνδριάντας: εικόνες φυσικών αντικειμένων που προέρχονται από το ανώτερον ορατόν. Ό,τι υπάρχει στη σπηλιά (με την εξαίρεση των φερόντων και των ίδιων των δεσμωτών) είτε είναι σκεύη, είτε σκιές θα πρέπει να θεωρηθούν λιγότερο φωτεινά και αληθή από τα ορατά που βρίσκονται εκτός σπηλιάς. Ο λόγος είναι ότι δεν αντλούν το φως και την αλήθεια από τον ήλιο αλλά από το φως του πυρός. 

 Β2.

-          Αλληγορία είναι εκφραστικός τρόπος με τη μορφή συνεχούς μεταφοράς ή παρομοίωσης. Ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί τον τρόπο αυτό, όπως και το μύθο, γιατί η κυριολεξία αποδεικνύεται ανεπαρκής να αποδώσει τόσο τα πολύ γήινα θέματα όσο και τα μεταφυσικά. Η μυθική αφήγηση λύνει αυτό το πρόβλημα χωρίς να εναντιωθεί στη λογική αλλά προσθέτοντας μια μεταφορική λογική στην αποδεικτική διαδικασία. Μ’ άλλα λόγια, δηλώνεται έτσι ό, τι δεν μπορεί να ειπωθεί με λογικές έννοιες. Με την αλληγορία του σπηλαίου ο Πλάτωνας προσπαθεί να δείξει την επίδραση που ασκεί η παιδεία στην ανθρώπινη φύση, καθώς της επιτρέπει να περάσει από τον κόσμο των αισθήσεων στον αληθινό κόσμο της νόησης. Οι άνθρωποι δηλαδή μπορούν μέσω της παιδείας  να φτάσουν το ιδεατό και το πραγματικό, που είναι το Αγαθό, τον ύψιστο σκοπό της γνώσης.

-          Ο διάλογος προσδίδει στο κείμενο ζωηρότητα, ενδιαφέρον και παραστατικότητα.

εναλλακτικά:

• Το δεύτερο ενικό πρόσωπο δίνει την αμεσότητα της προσωπικής επικοινωνίας.
• Οι εικόνες στατικές, κινητικές, ακουστικές ζωντανεύουν την περιγραφή.
• Η παρομοίωση (οἶον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει).
• Η αναστροφή της πρόθεσης (παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας) προσδίδοντας έτσι ύφος επίσημο και τραγικό.

Β3.

Οι φύλακες-επίκουροι επωμίζονται στρατιωτικά και διοικητικά καθήκοντα και, γενικά, είναι αφοσιωμένοι στην υπηρεσία του κράτους. Οι φύλακες-παντελείς αναλαμβάνουν, μετά τα 50 τους χρόνια τη διακυβέρνηση και μεριμνούν για την ευδαιμονία ολόκληρης της πολιτείας. Η πορεία λοιπόν προς την ολοκλήρωση του ενάρετου ανθρώπου είναι τραχεία και γεμάτη δυσκολίες. Όσοι από τους φύλακες-επίκουρους υποστούν με επιτυχία τις κρίσεις που έχουν καθοριστεί προάγονται μετά τα 50 τους έτη σε φύλακες παντελείς, δηλαδή σε φύλακες-άρχοντες (βασιλείς). Οι ενασχολήσεις αυτής της ολιγάριθμης αρχηγεσίας (ελίτ) είναι εν μέρει πρακτικές (διοίκηση του κράτους) και εν μέρει θεωρητικές, δηλαδή ενασχόληση με τις επιστήμες και τη φιλοσοφία. Οι άρχοντες έχουν την ευθύνη για την εκπαίδευση της νέας γενιάς των φυλάκων, ζουν μακάρια, επειδή απολαμβάνουν τις πνευματικές ηδονές που μόνο αυτές διαρκούν, και όταν πεθάνουν τιμώνται ως ήρωες.

Β4.

γεωμετρία: καταγείῳ
σχήμα: ἐχούσῃ (ὑπερέχοντα)
ευφυής: φύσιν
υπόδημα: δεσμοῖς
διένεξη: φέροντας
οπτασία: ἰδέ ( ὁρᾶν, ὅρα)
άξονας: περιάγειν
διεργασία: εἰργασμένα
πυρετός: πυρός
δίφθογγος: φθεγγομένους

To αδίδακτο και οι ενδεικτικές απαντήσεις του

Ξενοφῶντος Ἑλληνικὰ Στ΄ ΙV, 6-7

Ὁ μὲν δὴ Κλεόμβροτος ταῦτα ἀκούων παρωξύνετο πρὸς τὸ μάχην συνάπτειν. τῶν δ’ αὖ Θηβαίων οἱ προεστῶτες ἐλογίζοντο ὡς εἰ μὴ μαχοῖντο, ἀποστήσοιντο μὲν αἱ περιοικίδες αὐτῶν πόλεις, αὐτοὶ δὲ πολιορκήσοιντο· εἰ δὲ μὴ ἕξοι ὁ δῆμος ὁ Θηβαίων τἀπιτήδεια, ὅτι κινδυνεύσοι καὶ ἡ πόλις αὐτοῖς ἐναντία γενέσθαι. ἅτε δὲ καὶ πεφευγότες πρόσθεν πολλοὶ αὐτῶν ἐλογίζοντο κρεῖττον εἶναι μαχομένους ἀποθνῄσκειν ἢ πάλιν φεύγειν. πρὸς δὲ τούτοις παρεθάρρυνε μέν τι αὐτοὺς καὶ ὁ χρησμὸς ὁ λεγόμενος ὡς δέοι ἐνταῦθα Λακεδαιμονίους ἡττηθῆναι ἔνθα τὸ τῶν παρθένων ἦν μνῆμα, αἳ λέγονται διὰ τὸ βιασθῆναι ὑπὸ Λακεδαιμονίων τινῶν ἀποκτεῖναι ἑαυτάς.

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου.

Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

παρωξύνετο : το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου στην ίδια φωνή

συνάπτειν : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου στην ίδια φωνή

προεστῶτες : την ονομαστική ενικού στο θηλυκό γένος

πεφευγότες : το απαρέμφατο του αορίστου β΄ στην ίδια φωνή

πολλοί : τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό

κρεῖττον : τη δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος και στον ίδιο βαθμό

δέοι : το γ΄ ενικό πρόσωπο του παρατατικού

ἡττηθῆναι : το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα

μνῆμα: τη δοτική ενικού

ἑαυτάς: τον ίδιο τύπο στο α΄ πρόσωπο.

Μονάδες 10

Γ3.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων και φράσεων: ταῦτα, αὐτοῖς, αὐτῶν (το δεύτερο στο κείμενο), μαχομένους, ἀποθνῄσκειν, πρὸς τούτοις, Λακεδαιμονίους. (μονάδες 7)

Γ3.β. «τῶν δ’ αὖ Θηβαίων ... αὐτῶν πόλεις»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. (μονάδες 3)

Μονάδες 10

Ενδεικτικές απαντήσεις

Γ1. Και ο Κλεόμβροτος, ακούγοντας αυτά, παρακινιόταν να συνάψει μάχη. Από την άλλη πάλι, οι επικεφαλής των Βοιωτών υπολόγιζαν ότι, εάν δεν έκαναν μάχη, θα ξεσηκώνονταν όλες οι γειτονικές τους πόλεις και οι ίδιοι θα πολιορκούνταν. Εάν πάλι ο Θηβαϊκός λαός δεν είχε τα αναγκαία για να συντηρηθεί, (σκέπτονταν) ότι θα υπήρχε κίνδυνος και η πόλη (τους) να τους γίνει εχθρική. Και επειδή πράγματι είχαν υποχωρήσει προηγουμένως πολλοί απ’  αυτούς, θεωρούσαν ότι είναι καλύτερο γι’ αυτούς να πεθάνουν πολεμώντας παρά να κάνουν πάλι πίσω. Εκτός αυτών (επιπροσθέτως), τους ενθάρρυνε κάπως και ο χρησμός που έλεγε πως οι Λακεδαιμόνιοι έπρεπε να ηττηθούν εκεί όπου βρισκόταν το μνήμα των παρθένων, οι οποίες λένε πως αυτοκτόνησαν, αφού βιάστηκαν από κάποιους Λακεδαιμονίους.

Γ2. παρωξύμμεθα, σύναψον, προεστῶσα, φυγεῖν, πλεῖστοι, κρείττοσι, ἔδει, ἡττῷτο, μνήματι, ἐμαυτάς.

Γ3.α.

ταῦτα: αντ. στο «ἀκούων».

αὐτοῖς: δοτ. αντ. στο «ἐναντία».

αὐτῶν (το δεύτερο στο κείμενο): γεν. διαιρετική στο «πολλοί».

μαχομένους: τροπική μτχ., ως επιρρ. προσδ. του τρόπου στο «ἀποθνήσκειν».

ἀποθνῄσκειν: τελ. απαρ. και υποκ. στην απρόσωπη έκφραση «κρεῖττον εἶναι».

πρὸς τούτοις: εμπρόθετος προσδιορισμός της προσθήκης στο «παρεθάρρυνε».

Λακεδαιμονίους: υποκ. στο απαρ. «ἡττηθῆναι».

 Γ3.β. Εἰ μὴ μαχούμεθα, ἀποστήσονται μὲν αἱ περιοικίδες ἡμῶν πόλεις (πραγματικό).

Επαναληπτικές Εξετάσεις - Λογοτεχνία Θεωρητικής Κατεύθυνσης

Τα θέματα: ΕΔΩ

Ενδεικτικές απαντήσεις: ΕΔΩ

Θέματα Εξετάσεων Νεοελληνικής Γλώσσας Α' Λυκείου

Πατήστε: εδώ

Θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας Επαναληπτικών Εξετάσεων 2012

- Τα θέματα: ΕΔΩ

Νικηφόρος Λύτρας, "Η Αντιγόνη εμπρός στον νεκρό Πολυνείκη" (1865)

- Ενδεικτικές απαντήσεις: ΕΔΩ

Στην εικονική πραγματικότητα της πολιτικής διαφήμισης

Όταν είσαι δάσκαλος και βιώνεις την πλήρη διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης, δεν μπορείς παρά να εξανίστασαι βλέποντας μία από τις πιο επικίνδυνες πολιτικές διαφημίσεις των τελευταίων ετών. Τόσο επικίνδυνη η γκαιμπελικής έμπνευσης διαφήμιση, που ακόμα και τα σποτάκια της Χ.Α. ωχριούν μπροστά στο «μεγαλείο» των δημιουργών της. Πού, στ’ αλήθεια, βρέθηκε αυτή η σχολική αίθουσα με 12 μαθητές ; Τόσο ωραία έπιπλα, τόσο καλοντυμένος δάσκαλος και καλοζωισμένα παιδάκια…

Εμείς, ως εκπαιδευτικοί που αφουγκραζόμαστε καθημερινά τις αγωνίες των μαθητών μας, αγανακτούμε όταν η σχολική τάξη γίνεται αντικείμενο μιας άθλιας γκρίζας διαφήμισης που σπέρνει τον τρόμο, με πρωταγωνιστές ψεύτικους μαθητές και έναν ψεύτικο δάσκαλο. Γιατί ούτε ο εκπαιδευτικός των 700 Ευρώ φοράει ακριβό ρολόι ούτε οι υποσιτιζόμενοι μαθητές κυκλοφορούν με σινιέ ρουχαλάκια. Προφανώς, ο κος Σαμαράς και οι επιτελείς του αναπαράγουν την εικόνα της ιδιωτικής εκπαίδευσης, στην οποία είθισται να φοιτούν οι γόνοι της εγχώριας πολιτικής ελίτ. Δεν είναι όλες οι σχολικές αίθουσες όπως εκείνες του Αμερικανικού Κολλεγίου Αθηνών…

Επειδή, λοιπόν, οι πολιτικές αρχηγεσίες «παίζουν ἐν οὐ παικτοῖς», πρέπει επιτέλους οι πολίτες να αντιδράσουν έμπρακτα σε όσους με τις επιλογές τους καταβαράθρωσαν τη δημόσια εκπαίδευση και συνεχίζουν αμετανόητοι να ασελγούν πάνω της. Εμείς, ως μάχιμοι εκπαιδευτικοί, καταγγέλλουμε την αισχρή εκμετάλλευση των παιδιών για λόγους πολιτικής προπαγάνδας (ούτε στην ΕΟΝ του Μεταξά τέτοιες εικόνες κατάχρησης της παιδικής αθωότητας…) και την επίπλαστη εικόνα που προβάλλουν ανερυθρίαστα όσοι υπέγραψαν την οικονομική εξαθλίωση των εκπαιδευτικών και της μεγάλης πλειονότητας του ελληνικού λαού.

[Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις, εκτός από την "εμπνευσμένη"  διαφήμιση, και το κείμενο του συναδέλφου Πάνου Ντούλα από το blog «ΒΑΘΥ ΚΟΚΚΙΝΟ» που μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο ΕΔΩ]

H επικαιρότητα μιας θυσίας...

Στο φύλλο της σημερινής "ΑΥΓΗΣ" φιλοξενείται μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του σκηνοθέτη Θέμη Μαμουλίδη (επί σειρά ετών καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Βύρωνα και των ΔΗΠΕΘΕ Βόλου και Πάτρας), με αφορμή το έργο του Ευριπίδη "Ιφιγένεια εν Αυλίδι" που ανεβαίνει σε δική του σκηνοθεσία, σε λίγες μέρες, στο θέατρο Βράχων "Μελίνα Μερκούρη".

Πρόκειται, πραγματικά, για ένα εμπνευσμένο κείμενο που θα πρέπει να το διαβάσουν οι φετινοί υποψήφιοι στο μάθημα της Ν. Γλώσσας, αλλά και γενικότερα όλοι οι μαθητές. Οφείλουμε διαρκώς να φέρνουμε τους εφήβους σε επαφή με ένα λόγο οξύ, κριτικό και διεισδυτικό, αν θέλουμε το σχολείο να διαμορφώνει δημοκρατικές συνειδήσεις και όχι ανεγκέφαλους "αριστούχους".

Η θυσία της Ιφιγένειας οδήγησε, μακροπρόθεσμα, στο τέλος του οίκου των Ατρειδών και, εντέλει, στην εγκαθίδρυση της δημοκρατίας... Πιστεύετε πως αυτή η «πανουργία της ιστορίας» συνεχίζει, ακόμη και σήμερα, να λειτουργεί; Ότι μετά την ύβριν έρχεται η νέμεσις;

Διανύουμε το τέλος μιας εποχής. Η παγκοσμιοποίηση κρίνεται καθημερινά. Η Ευρώπη των τραπεζιτών, αργά ή γρήγορα, θα καταρρεύσει, αν δεν αντιληφθεί την ουσία του προβλήματος. Κι αν διασωθεί, θα είναι για λίγο. Ο Αγαμέμνων γίνεται ο τρόμος του οίκου του. Θα έδινε τα πάντα για την εξουσία. Κι όλα αυτά στο όνομα μιας προσβεβλημένης, από τον Πάρη, πατρίδας. Θυσιάζει την κόρη του για ένα χρησμό που αναφέρει πως, αν θέλει να παραμείνει αρχηγός, αν θέλει να γίνει η εκστρατεία, θα πρέπει να σφάξει την κόρη του. Θα μπορούσε να ακυρώσει την εκστρατεία, θα μπορούσε να αρνηθεί την εξουσία του. Όμως επιλέγει τη θυσία. Θέλει με κάθε τρόπο να διατηρήσει την αρχηγία. Είναι ανατριχιαστικό πως με την ανοχή Ελλήνων πολιτικών αρχηγών, με διαχειριστή έναν τραπεζίτη, δοκίμασαν ένα αδιανόητο μοντέλο «διάσωσης» της Ευρώπης και υπέγραψαν την εθνική υποτέλεια. Επέλεξαν αμαχητί να υποθηκεύσουν για άγνωστο χρονικό διάστημα το μέλλον μας, ακύρωσαν κάθε προοπτική, ανάπτυξης, εργασίας, αξιοπρέπειας ενός λαού, για να σωθεί ένα πουκάμισο αδειανό, η σημερινή Ευρώπη. Ας συνειδητοποιήσουμε όλες τις εκδοχές. Ας αρνηθούμε τον φόβο τολμώντας μια συλλογική υπέρβαση, που οδηγεί στην καινούργια εποχή. Αν δεν επιστρέψει ο άνθρωπος στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της πολιτικής,αν οι θυσίες δεν γίνουν για την ισότητα και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων, ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις, θα ζήσουμε τον φόβο ενός αμετάκλητου αδιεξόδου της ζωής μας.

Ολόκληρο το κείμενο ΕΔΩ

Θέματα - Λύσεις Παγκύπριων Εξετάσεων Μαΐου - Ιουνίου 2012

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Θέματα: ΕΔΩ

Λύσεις: ΕΔΩ

Εδώ και πολλά χρόνια οι Κύπριοι, θαρρώ, βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση όσον αφορά στην εξέταση των Νέων Ελληνικών. Είναι πολύ θετικό ότι στην Κύπρο όλοι οι υποψήφιοι εξετάζονται εκτός από τη Γλώσσα και στη Λογοτεχνία, σε θέματα που είναι, ως επί το πλείστον,  διατυπωμένα με σαφήνεια. Μήπως πρέπει και στη χώρα μας η Λογοτεχνία να συνεξετάζεται με τη Νεοελληνική Γλώσσα ως μάθημα Γενικής Παιδείας και όχι ως μάθημα μόνο της Θεωρητικής Κατεύθυνσης;

Επίσης, πέρα από επιμέρους παρατηρήσεις και ενδοιασμούς, είναι πολύ καλή ιδέα η δημοσίευση από το Κυπριακό Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ενδεικτικών απαντήσεων.

Τα φετινά γραπτά των μαθητών στη Γλώσσα και στη Λογοτεχνία - για όσους συναδέλφους βαθμολογήσαμε πριν από λίγες μέρες - αποτέλεσαν μια ακόμα επιβεβαίωση πως το υπάρχον εξεταστικό σύστημα και το αντίστοιχο πρόγραμμα σπουδών έφτασε στα όριά του. Ευελπιστούμε πως το αναμενόμενο νέο Π.Σ. για την Β'  και την Γ' Λυκείου θα κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση. Για παράδειγμα,  ευελπιστούμε στην εξέταση του μαθήματος της Ν. Ε. Λογοτεχνίας, στις Πανελλήνιες Εξετάσεις, να δίνεται στους μαθητές αδίδακτο κείμενο, όπως ίσχυσε για τη φετινή Α' Λυκείου. Είναι λυπηρό να διαβάζεις γραπτά τα οποία μηρυκάζουν φροντιστηριακές σημειώσεις ή χωρία σχολικών βοηθημάτων, χωρίς ο μαθητής να καταλαβαίνει καν τι γράφει... Είναι χαρακτηριστικό πως οι καλύτερες απαντήσεις δόθηκαν στο ερώτημα Δ1 όπου οι μαθητές, απελευθερωμένοι από τη στείρα αποστήθιση σημειώσεων, μπόρεσαν να αρθρώσουν τον προσωπικό τους λόγο και να ξετυλίξουν πτυχές της ευαίσθητης ματιάς τους στα κείμενα. Αν οι μαθητές της Θεωρητικής είχαν να αντιμετωπίσουν ένα άλλο ποίημα του Καβάφη ή ένα καβαφογενές, πόσοι άραγε θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν κάποιες βασικές ιδιοτυπίες της καβαφικής ποίησης;

Διαγώνισμα Κ.Ν.Λ. Α' Λυκείου

Πατήστε ΕΔΩ

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα - 114 χρόνια από τη γέννησή του

Nέα περί του θανάτου του Iσπανού ποιητού
Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στις 19 Aυγούστου του 1936
μέσα στο χαντάκι του Kαμίνο Nτε Λα Φουέντε

 

...una accion vil y disgraciado.

η τέχνη κι’ η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:
η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε

περιφρόνησις απόλυτη
αρμόζει
σ’ όλους αυτούς τους θόρυβους
τις έρευνες
τα σχόλια επί σχολίων
που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν
αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες
γύρω από τις μυστηριώδικες κι’ αισχρές συνθήκες
της εκτελέσεως του κακορρίζικου του Λόρκα
υπό των φασιστών

μα επί τέλους! πια ο καθείς γνωρίζει
πως
από καιρό τώρα
― και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα ―
είθισται
να δολοφονούν
τους ποιητάς

Nίκος Εγγονόπουλος 

Το ποίημα διαπνέεται από μια πικρή ειρωνεία που αποτυπώνει τα συναισθήματα του ποιητή για όσα συμβαίνουν γύρω του. Κούφιοι και φλύαροι αναζητούν να βρουν την αλήθεια. Μια αλήθεια, που αν και βρίσκεται γύρω τους την αγνοούν. Μια αλήθεια που έχει να κάνει με το ότι οι άνθρωποι του πνεύματος στην εποχή μας εκτελούνται· κυριολεκτικά και μεταφορικά. Γιατί ακόμα κι αν δεν χάνουν τη ζωή τους για τις ιδέες τους, γίνονται αντικείμενο χλευασμού και εμπαιγμού, ενός μικρού καθημερινού θανάτου, δηλαδή. Ο τίτλος φαίνεται να λειτουργεί παραπλανητικά. Κανένα καινούργιο στοιχείο στα όσα ήδη γνωρίζαμε για το θάνατο του ποιητή. Η δική του συμβολή αφορά μια άλλη οπτική γωνία προσέγγισης: τη διαπίστωση πως το πνεύμα στην εποχή μας βρίσκεται υπό διωγμόν· πόσο μάλλον όταν το πνεύμα αρθρώνει το φιλελεύθερο λόγο του απέναντι σ’ ένα ολοκληρωτικό καθεστώς.  Η Τέχνη και η Ποίηση, καθώς διαμορφώνουν ελεύθερες συνειδήσεις, οδηγούν νομοτελειακά στο θάνατο. Η πρώτη και τελευταία στροφή, καθώς κατέχονται από ένα πνεύμα απογοήτευσης και πίκρας, αποτυπώνουν τη βασική πεποίθηση του ποιητή. Σε εποχές «σακάτικες», χωρίς αξίες και χωρίς αξιώσεις, όποιος έχει υψηλά οράματα, όποιος αναζητά και διακηρύσσει άλλες αλήθειες, εκτελείται.

Αποχαιρετισμός

Αν θα πεθάνω

αφήστε το μπαλκόνι μου ανοιχτό.

Το παιδί τρώει πορτοκάλια.

(Το βλέπω απ'το μπαλκόνι μου.)

Ο θεριστής θερίζει τα στάχυα.

(Τον βλέπω απ' το μπαλκόνι μου.)

Αν θα πεθάνω

αφήστε το μπαλκόνι μου ανοιχτό!

μτφ: Τάκης Βαρβιτσιώτης

Η εκπομπή «ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ» αφιερώνει ένα από τα επεισόδια της στον Ισπανό Ποιητή και θεατρικό Συγγραφέα ΦΕΝΤΕΡΙΚΟ ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ (FEDERICO GARCIA LORCA, 1898 – 1936). Ο Διευθυντής της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και λογοτέχνης ΤΑΣΟΣ ΛΙΓΝΑΔΗΣ προσεγγίζει την ποίηση και την θεατρική πορεία του Ποιητή μέσα από τις επιρροές, που του άσκησε η ισπανική λογοτεχνία του 18ου και 19ου αιώνα, η ανδαλουσιανική ποίηση και το μαυριτάνικο και τσιγγάνικο τραγούδι. Η ανάγκη του να ασχοληθεί με την ποίηση, τη μουσική και τη ζωγραφική τον οδήγησε στη ΜΑΔΡΙΤΗ το 1919. Κατοικεί στη φοιτητική εστία του Πανεπιστημίου της ΜΑΔΡΙΤΗΣ, που αποτελεί πνευματικό κέντρο της πρωτεύουσα και έρχεται σε επαφή με μεγάλες πνευματικές μορφές της ισπανική τέχνης και διανόησης, όπως τον πρωτεργάτη του υπερρεαλισμού ΛΟΥΙ ΑΡΑΓΚΟΝ (LOUIS ARAGON) και τον Ποιητή και Φιλόσοφο ΠΩΛ ΒΑΛΕΡΥ (PAUL VALERY) και συμπορεύεται στα μονοπάτια της τέχνης με τον Ζωγράφο ΣΑΛΒΑΔΟΡ ΝΤΑΛΙ (SALVADOR DALI) και τον Σκηνοθέτη ΛΟΥΙΣ ΜΠΟΥΝΙΟΥΕΛ (LUIS BUNUEL). Δημιουργεί ποιήματα, πίνακες ζωγραφικής, θεατρικά έργα και σκηνικά. Η ποίηση του μετατρέπεται σε θέατρο. Είναι ένας λαϊκός δημιουργός γιατί πιστεύει στο λαό και απευθύνεται σε αυτόν. Το 1931 αποφασίζει να δημιουργήσει ένα φοιτητικό θίασο, που θα περιοδεύει στην ΙΣΠΑΝΙΑ και θα παίζει παραστάσεις σε εργάτες και αγρότες σε μια προσπάθεια να φέρει τον ισπανικό λαό κοντά στις θεατρικές του ρίζες. Το 1932 η κυβέρνηση της ΙΣΠΑΝΙΑΣ αποφασίζει να χρηματοδοτήσει την ιδέα του ΛΟΡΚΑ, κατανοώντας την ανάγκη της επιμόρφωσης του λαού. Την εποχή εκείνη δείχνει ξεκάθαρα την προτίμησή του στα θεατρικά έργα και γράφει τις σημαντικές του δημιουργίες: «ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΓΑΜΟΣ», « ΤΟ ΣΠΙΤΙ Της ΜΠΕΡΝΑΝΤΑ ΑΛΜΠΑ» και «ΓΕΡΜΑ». Το 1936 συλλαμβάνεται από άντρες του ΦΡΑΝΘΙΣΚΟ ΦΡΑΝΚΟ (FRANCISCO FRANCO) και στις 19 Αυγούστου δολοφονείται στη ΓΡΑΝΑΔΑ γιατί απλά υπήρξε σπουδαίος ποιητής και αγωνιστής των δικαιωμάτων των ανθρώπων. Η σωρός του δεν βρέθηκε ποτέ και ο λαός δημιούργησε πολλούς μύθους γύρω από το άψυχο σώμα του. Για συνέχεια ΕΔΩ

Δωρεάν η ζωή Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν ο θάνατος,
αυτό το άλικο πανί δεν έχει πάντοτες αγαθή βεβαιότητα,
είν’ο θεός που αμιγής εκτείνεται στο μαύρο
πλήρως απών ή ανεικόνιστος,
όμως εσύ μυρόεσσα Ισπανία-της Ευρώπης θερμότητα
τί δόξα πρόσθεσες απ’τη λαλιά του την άσπιλη
σ’ανελέητο ήλιο σ’έναν ουρανό
που πυρακτώνει διαμπερής αθωότητα..
Ισπανία εσύ αυθεντία στο θάνατο!
Δωρεάν η όραση Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν η τυφλότητα

Ν.Καρούζος

Θ. Μικρούτσικος - Γ. Κούτρας, "Λόρκα", σε ποίηση Ν. Καββαδία

Ο Μ. Χατζιδάκις στη Δόνα Ροζίτα του Λόρκα

Κριτήριο Aξιολόγησης N. Γλώσσας Β' Λυκείου

Ποιος θα τιμήσει τους Πακιστανούς;

Στο Κρυονέρι, στις γραμμές του τρένου, την Παρασκευή το μεσημέρι, Ι.Χ. αυτοκίνητο με επιβάτες δύο ηλικιωμένους βρέθηκε στις γραμμές του τρένου σε σημείο όπου δεν υπήρχε διάβαση - ίσως από ατύχημα. Οι τροχοί του κόλλησαν στις σιδηροτροχιές. Τρεις Πακιστανοί, που αντιλήφθηκαν τι είχε συμβεί, έτρεξαν να βοηθήσουν. Οι δυο εξ αυτών άρχισαν να σπρώχνουν το αυτοκίνητο. Τη στιγμή εκείνη διερχόταν αμαξοστοιχία Intercity, που εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη - Αθήνα. Ο μηχανοδηγός δεν πρόλαβε να την ακινητοποιήσει έγκαιρα, με αποτέλεσμα να προσκρούσει το τρένο πάνω στο ακινητοποιημένο όχημα και να παρασύρει τους δύο αλλοδαπούς. Οι επιβάτες του Ι.Χ. έχασαν τη ζωή τους, αλλά και οι δύο από τους τρεις Πακιστανούς που έσπευσαν προς βοήθεια.

Για συνέχεια, πατήστε ΕΔΩ