Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2011

"Τα φύλα στη Λογοτεχνία" - α' Σχέδιο προγραμματισμού





Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Λογοτεχνία της Α' Λυκείου ορίζει τρεις διδακτικές ενότητες, μια θεματική ("Τα φύλα στη Λογοτεχνία) και δύο ειδολογικές ("Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση" και το "Θέατρο"). Ακολουθεί ένα ενδεικτικό προσχέδιο προγραμματισμού για την 1η θεματική ενότητα, το οποίο δεν είναι δεσμευτικό, αλλά ανοιχτό σε τυχόν τροποποιήσεις και προτάσεις βελτίωσης μέσα από τη συνεργασία διδασκόντων-διδασκομένων. Επίσης, αποτελεί αφορμή για ένα γόνιμο διαδικτυακό διάλογο μεταξύ μαθητών και φιλολόγων, προκειμένου να διερευνηθούν περαιτέρω οι δυνατότητες αλλά και τα τυχόν προβλήματα του νέου Π.Σ. Θερμές ευχαριστίες στον κ. Νικήτα Παρίση, φιλόλογο-συγγραφέα και την κ. Χαρά Κοσεγιάν, σχολική σύμβουλο Φιλολόγων, για τις πολύτιμες υποδείξεις τους. Την όλη επιμέλεια της διδακτικής πρότασης έχουν οι φιλόλογοι του 7ου Γενικού Λυκείου Πειραιά: Ε. Πατσιατζή και Δ. Χριστόπουλος.


http://www.scribd.com/fullscreen/66961907?access_key=key-1zh33jb1hd3nclq8q1so

 Περισσότερα στο βιβλίο μας:

Paul Eluard- Οδυσσέας Ελύτης -2


"Δεν περιμένω τίποτα καί από κανέναν... Είναι κάτι που ισχύει πάντοτε και που μέσα στη σύγχυση της Αγοράς με θωρακίζει, μου προσφέρει ένα απέραντο αίσθημα ελευθερίας... Ο άνθρωπος δεν πρέπει να στερείται από τίποτα. Πρέπει, όμως να αρκείται και στα απαραίτητα. Η πολυτέλεια, το περιττό, σε απομακρύνουν από το ουσιώδες, σε διαλύουν. Είμαι υπέρ της "βασικής ζωής" και αυτή θα έπρεπε, νομίζω, να εξασφαλίζει σε όλους μια ιδανική πολιτεία". Ο.Ε.

Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2011

Ο λόγος του ποιητή [3]

Τι φταίει για την κακοδαιμονία της ελληνικής ζωής;

15 Ιουνίου του 1958, ο Οδυσσέας Ελύτης έδωσε συνέντευξη στον Ρένο Αποστολίδη, στην εφημ. «Ελευθερία». Στην κυβέρνηση μεσουρανούσε ο Κων. Καραμανλής, ο οποίος το 1956, ιδρύοντας την Ε.Ρ.Ε., έγινε πρωθυπουργός, αν και το κόμμα του ήρθε δεύτερο, χάρη στο τριφασικό εκλογικό σύστημα. Το πολιτικό κλίμα ήταν αυταρχικό. Ο Καραμανλής δε δίστασε να φυλακίσει και να εξορίσει σε ξερονήσια γνωστούς αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, όπως ο Μανώλης Γλέζος, που καταδικάστηκε με βάση το νόμο περί κατασκοπείας του δικτατορικού καθεστώτος Μεταξά.

 }Από την ημέρα που έγινε η Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος έως σήμερα, οι πολιτικές πράξεις σχεδιάζονται και εκτελούνται ερήμην των αντιλήψεων για τη ζωή, και γενικότερα των ιδανικών που είχε διαμορφώσει ο Ελληνισμός μέσα στην υγιή κοινοτική του οργάνωση και στην παράδοση των μεγάλων αγώνων για την ανεξαρτησία του. Η φωνή του Μακρυγιάννη δεν έχει χάσει, ούτε σήμερα ακόμη, την επικαιρότητά της…

Ο λαός αυτός κανόνα εκλέγει την ηγεσία του. Και όμως, όταν αυτή αναλάβει την ευθύνη της εξουσίας –είτε την αριστοκρατία εκπροσωπεί είτε την αστική τάξη είτε το προλεταριάτο-, κατά έναν μυστηριώδη τρόπο αποξενώνεται από τη βάση που την ανέδειξε, και ενεργεί σαν να βρισκόταν στο Τέξας ή στο Ουζμπεκιστάν…

Ένας από τους κυριότερους παράγοντες των «παρεκκλίσεων» της ηγεσίας από το ήθος του λαού μας, είναι η εκ του αφανούς και εκ των έξω «προστατευτική» κατεύθυνση. Αποτέλεσμα και αυτό της απώλειας του έρματος, της «παράδοσης». Αντιλαμβάνομαι ότι στην εποχή μας η αλληλεξάρτηση των εθνοτήτων είναι τόση, που η πολιτική δεν μπορεί ν’ αγνοήσει, ως ένα βαθμό, αυτό που θα λέγαμε γενικότερη «σκοπιμότητα». Όμως, υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην «προσαρμοστική πολιτική» και στη δουλοπρέπεια! Αυτό είναι το πιο ευαίσθητο σημείο του ελληνικού λαού, «το τιμιώτατόν του»! Και αυτό του καταπατούν συνεχώς, κατά τον εξοργιστικότερο τρόπο, οι εκπρόσωποί του στην επίσημη διεθνή σκηνή!

Κι εκείνο που ξέρω είναι ότι μ’ αυτά εφτάσαμε σε κάτι που θα που επιτρέψετε να ονομάσω «ψευδοφάνεια». Έχουμε, δηλαδή, τη τάση να παρουσιαζόμαστε διαρκώς διαφορετικοί απ’ ό,τι πραγματικά είμαστε. Και δεν υπάρχει ασφαλέστερος δρόμος προς την αποτυχία, είτε σαν άτομο σταδιοδρομείς είτε σαν σύνολο, από την έλλειψη της γνησιότητας. Το κακό πάει πολύ μακριά. Όλα τα διοικητικά μας συστήματα, οι κοινωνικοί μας θεσμοί, τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, αρχής γενομένης από τους Βαυαρούς, πάρθηκαν με προχειρότατο τρόπο από έξω, και κόπηκαν και ράφτηκαν όπως όπως επάνω σ’ ένα σώμα με άλλες διαστάσεις και άλλους όρους αναπνοής.

Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, η ηγετική μας τάξη, στο κεφάλαιο της ελληνικής παιδείας, έχει μαύρα μεσάνυχτα! Κοιτάξετε με προσοχή τα έντυπα που εκδίδει η ίδια, ή που προτιμά να διαβάζει, τα διαμερίσματα όπου κατοικεί, τις διασκεδάσεις που κάνει, τη στάση της απέναντι στη ζωή. Ούτε μια σταγόνα γνησιότητας! Πώς θέλετε, λοιπόν, ν’ αναθρέψει σωστά τη νέα γενιά; Από τα πρώτα διαβάσματα που θα κάνει ένα παιδί ως τα διάφορα στοιχεία που θα συναντήσει στο καθημερινό του περιβάλλον, και που θα διαμορφώσουν το γούστο του, μια συνεχής και αδιάκοπη πλαστογραφία και τίποτε άλλο!

Όλα τα άλλα κακά που θα μπορούσα να καταγγείλω – η έλλειψη ουσιαστικής αποκεντρώσεως και αυτοδιοικήσεως, η έλλειψη προγραμματισμού για την πλουτοπαραγωγική ανάπτυξη της χώρας και ο τρόπος με τον οποίο ασκείται η εξωτερική μας πολιτική – είναι ζητήματα βαθύτερης ελληνικής παιδείας.! Από την άποψη ότι μόνον αυτή μπορεί να προικίσει έναν ηγέτη με την απαραίτητη ευαισθησία που χρειάζεται για να ενστερνιστεί, και αντιστοίχως να αποδώσει, το ήθος του λαού. Γιατί αυτός ο λαός, που την έννοιά του την έχουμε παραμορφώσει σε σημείο να μην αναγνωρίζουμε, αυτός έχει φτιάξει ό,τι καλό υπάρχει – αν υπάρχει κάτι καλό σ’ αυτόν τον τόπο! Και αυτός, στις ώρες του κινδύνου, και στο πείσμα της συστηματικής ηττοπάθειας των αρχηγών του, αίρεται, χάρη σ’ έναν αόρατο, ευλογημένο μηχανισμό, στα ύψη που απαιτεί το θαύμα!

[…] Ο πρώτος αντικειμενικός σκοπός είναι να λυτρωθεί ο πολίτης από το «ταμπού» της εξουσίας! Και θα λυτρωθεί μόνον αν έχει τρόπο να παρακολουθεί από κοντά πού και πώς αξιοποιούνται οι θυσίες του, οικονομικές και άλλες, που σήμερα καταβροχθίζονται από ένα μακρινό και αόρατο Φάντασμα.

Όσο, λοιπόν, και αν είναι λυπηρό, πρέπει να πω: ο Ελληνισμός, για την ώρα τουλάχιστον, επέτυχε ως γένος, αλλ’ απέτυχε ως κράτος! Και παρακαλώ, νύχτα μέρα τον Θεό, και το μέλλον, να με διαψεύσουν~.

Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2011

Ο λόγος του ποιητή [2]

... Σε συνέχεια της χθεσινής ανάρτησης.
Το 1978 ο Οδυσσέας Ελύτης έδωσε συνέντευξη στο ΒΗΜΑ, στο Γιάννη Φλέσσα. Παραμονές της ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ, ο "α-πολιτικός" Ελύτης ποιεί λόγον πολιτικόν και ουσιαστικόν, αλλά και προφητικόν:
"Είμαστε γεμάτοι ελαττώματα, σύμφωνοι, έχουμε, όμως, κοντά στα πολλά πλην κι ένα συν απέναντι στους άλλους, που είναι μοναδικό. Οι ξένοι το καταλαβαίνουν περισσότερο από εμάς τους ίδιους. Γι' αυτό και ή μας ζηλεύουν, όπως οι γείτονές μας, ή μας φοβούνται και δεν εννοούν να μας αφήσουν να σηκώσουμε κεφάλι, όπως απαξάπαντες οι Δυτικοί. Το έδειξαν με την αισχρή στάση τους απέναντί μας και στα χρόνια της Μικρασιατικής εκστρατείας και στις ημέρες μας με την Κύπρο. Αφήνω ότι η ιστορία αυτή είναι βαθύτερη και, άμα την ξεσκαλίσεις, θα φτάσεις ως τις Σταυροφορίες και ως το Σχίσμα. Μόνιμη επιδίωξη της Δύσης ανέκαθεν ήταν να μας χωρέσει τα δύο πόδια στα δικά της παπούτσια. Και να που τα καταφέρνει στις ημέρες μας. Από δω κι εμπρός, θα περπατάμε με το ένα πόδι στην ΕΟΚ και με το άλλο στο ΝΑΤΟ".
Σήμερα, 33 χρόνια μετά, το "όραμα" της ΕΟΚ έγινε ο χειρότερος εφιάλτης οργουελιανής φαντασίας.

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2011

Ν. Γλώσσα Β' Λυκείου - Ενότητα: ΕΙΔΗΣΗ

Ο λόγος του ποιητή

 Στις 27 Ιανουαρίου 1973 ο Οδυσσέας Ελύτης έδωσε συνέντευξη στα ΝΕΑ, στον Γιώργο Πηλιχό.
- Ποιο θέμα σας απασχολεί περισσότερο αυτό τον καιρό;

- "Τι θα γίνει η Ελλάδα! Σαν φορέας ενός ειδικού πολιτισμού και μιας ένδοξης γλώσσας. Έκλεισα τα εξήντα μου χρόνια κι από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, μόνο καταστροφές έχουνε δει τα μάτια μου. Και θαυμαστές αντιδράσεις, που όλες τους πήγαν χαμένες από τα ίδια μας τα χέρια. Δεν ξέρω... Θα 'θελα να κοιμηθώ μια μέρα και να ξυπνήσω σ' έναν αιώνα όπου και τα πουλιά να κελαηδούν ελληνικά και νικητήρια".

σ.σ.: 40 χρόνια μετά, την Ελλάδα που τόσο αγάπησε ο ποιητής, την σκεπάζει το σάβανο της βαρβαρότητας. Θα πει ο ίδιος, τρία χρόνια αργότερα: "Βλέπω τη βαρβαρότητα να 'ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του...". Κι αναρωτιέται παρακάτω για ποιο λόγο παλεύει νυχθημερόν ο ποιητής. "Παλεύουμε για ένα τίποτε, που ωστόσο είναι το παν. Είναι οι δημοκρατικοί θεσμοί, που όλα δείχνουν ότι δεν θ' αντέξουν για πολύ. Είναι η ποιότητα, που γι' αυτή δεν δίνει κανείς πεντάρα. Είναι η οντότητα του ατόμου, που βαίνει προς την ολική της έκλειψη. Είναι η ανεξαρτησία των μικρών λαών που έχει καταντήσει ήδη ένα γράμμα νεκρό".
Σήμερα, που το παρόν είναι άνυδρο και το μέλλον ανύπαρκτο, ας αναστοχαστούμε τι έλεγε ο ποιητής την επαύριο (1982) της "Αλλαγής": "Υπάρχουν δύο Ελλάδες. Αυτή που εξαναγκάζεται και τους ίδιους τους υπηκόους της να καταπονεί και σ' έναν διεθνή χορό μεταμφιεσμένων να μετέχει με το φόρεμα της Ευρωπαίας (διάβαζε: Αμερικάνας). Και υπάρχει η άλλη, που εξακολουθεί να υπακούει στον Ηράκλειτο και στον Μακρυγιάννη. Η πρώτη μπορεί να καταλυθεί μια μέρα. Η δεύτερη, ακόμη και αν μείνει χωρίς υπόσταση, ποτέ. Τουλάχιστον εγώ, γι' αυτήν υπάρχω".
Σήμερα, απεγνωσμένα αναζητούμε τη δεύτερη Ελλάδα. Θα την βρούμε άραγε;

[ΠΗΓΗ: Τα αποσπάσματα του Ελύτη προέρχονται από το βιβλίο "Σύν τοῖς ἄλλοις", που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ύψιλον, με 37 συνεντεύξεις του ποιητή].

Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου 2011

Εξετάσεις Ελλήνων του Εξωτερικού - Αρχαία Ελληνικά

http://www.minedu.gov.gr/publications/docs2011/them_arx_kat_c_omog_no_1109.pdf

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ
Α. Το ίδιο συμβαίνει και με τις αρετέςž κάνοντας αυτά που κάνουμε στην καθημερινή μας συνάφεια με τους άλλους ανθρώπους, άλλοι γινόμαστε δίκαιοι και άλλοι άδικοι, κάνοντας, επίσης, αυτά που κάνουμε στις επικίνδυνες και φοβερές περιστάσεις της ζωής και αποκτώντας σιγά σιγά τη συνήθεια να αισθανόμαστε φόβο ή θάρρος, άλλοι γινόμαστε ανδρείοι και άλλοι δειλοί. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σε σχέση με τις επιθυμίες και την οργήž άλλοι γίνονται σώφρονες και πράοι και άλλοι ακόλαστοι και οργίλοι, οι πρώτοι με το να συμπεριφέρονται έτσι στις περιστάσεις αυτές και οι άλλοι με τον αντίθετο τρόπο. Με δυο λόγια: οι έξεις γεννιούνται από την επανάληψη όμοιων ενεργειών. Γι’ αυτό και πρέπει να προσδίδουμε μια ορισμένη ποιότητα στις ενέργειές μαςž αφού οι έξεις είναι τελικά αντίστοιχες προς τις διαφορές που οι ενέργειες αυτές παρουσιάζουν μεταξύ τους. Δεν έχει λοιπόν μικρή σημασία να αποκτά κανείς όσο γίνεται πιο νέος αυτές ή εκείνες τις συνήθειες, αλλά ίσα ίσα έχει πολύ μεγάλη σημασία, ή μάλλον σημαίνει το παν.

Β1. Με το διαφέρει δηλώνεται το κριτήριο (τούτῳ) της αγαθής πολιτείας: η καλλιέργεια της ηθικής αρετής. Δείχνεται, επίσης, η στενή σχέση που υπάρχει µεταξύ ηθικής και πολιτικής στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Ο Αριστοτέλης, εδώ, δε µιλά για καλά και κακά πολιτεύµατα. Γιατί όσο εξαρτάται από τους νοµοθέτες, κατά τον Αριστοτέλη, όλα τα πολιτεύµατα είναι καλά, αφού πρόθεση κάθε νοµοθέτη είναι να κάνει τους πολίτες ενάρετους. Αν τελικά διαπιστώνουµε διαφορά στα πολιτεύµατα, πρόκειται στην ουσία για διαφορά ως προς το βαθµό τελειότητας: το ένα πολίτευµα βοηθά περισσότερο τους πολίτες να ασκηθούν µε το σωστότερο τρόπο στα έργα της αρετής, ώστε να γίνουν τελικά κάτοχοί της, ενώ το άλλο απλώς επιτελεί το ίδιο έργο µε λιγότερη επιτυχία. Η φαύλη πολιτεία δε σηµαίνει το «κακό πολίτευµα» αλλά «το λιγότερο τέλειο». Η διάκριση δηλαδή των πολιτευµάτων σε ανώτερα (αγαθά) και κατώτερα (φαύλα) γίνεται µε κριτήριο τη µεγαλύτερη ή µικρότερη βοήθεια που προσφέρουν στον πολίτη οι νοµοθέτες για να κατακτήσει, µε τη δική τους καθοδήγηση, την αρετή. Κριτήριο, λοιπόν, της διάκρισης των πολιτειών αποτελεί η ευδαιμονία των πολιτών.

Β2. Υπό ένα γενικότερο πνεύμα, ο Αριστοτέλης θεωρεί αναγκαίο, η σωστή αγωγή να ξεκινά από τη μικρή ηλικία: να διαπαιδαγωγείται ο πολίτης και να αποκτά παιδεία από τα πρώτα του βήματα. Η παιδεία, επομένως, και η αγωγή είναι καθοριστικός παράγοντας για την απόκτηση της ηθικής αρετής. Όπως το είχε κάνει και ο δάσκαλός του, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης τόνισε και ξανατόνισε τη µεγάλη σηµασία που έχει η παιδεία και η αγωγή τόσο για την ιδιωτική (= την προσωπική) όσο και για τη δηµόσια (= την κοινωνική) ζωή του ατόµου. Και όλα βέβαια αυτά γιατί ο Αριστοτέλης πίστευε πως µε την παιδεία και την αγωγή, η οποία εθίζει το άτοµο σε συγκεκριµένους τρόπους συµπεριφοράς, το άτοµο βοηθιέται στην απόκτηση της αρετής (και ο µαθητής ξέρει ήδη από την Εισαγωγή στα Ηθικά Νικοµάχεια, σ. 152, ότι ο Αριστοτέλης θεωρούσε την αρετή προϋπόθεση για την ευδαιµονία του ατόµου και της πόλεως). Δύο πράγµατα λοιπόν αισθάνθηκε πως έπρεπε να τα τονίσει µε ιδιαίτερη έµφαση: α) ότι ο ίδιος αποδίδει πρωτεύουσα σηµασία στην παιδεία και στην αγωγή, και β) ότι, άρα, όσο πιο νωρίς αρχίσει η παιδεία και η αγωγή, τόσο πιο πολλές θα είναι οι ελπίδες να αποδειχτεί αυτή αποτελεσµατική και γόνιµη.
Για να τονίσει την εξαιρετικά µεγάλη σηµασία του εθισµού για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών χρησιµοποιεί τα ακόλουθα εκφραστικά µέσα:
α) το σχήµα άρσης και θέσης «οὐ µικρόν, ἀλλά πάµπολυ»,
β) την υπερβολή «τό πᾶν», και
γ) την κλιµάκωση του επιρρηµατικού προσδιορισµού «οὐ µικρόν-πάµπολυ-τὸ πᾶν».

Β3. «ἡ εὐδαιμονία ἐστὶ ψυχῆς ἐνέργειά τις κατ᾽ ἀρετὴν τελείαν». Ενέργεια λοιπόν, κατά τον Αριστοτέλη, η ευδαιμονία του ανθρώπου, όχι κατάσταση, και πάντως ενέργεια της ψυχής του, με τους κανόνες της τέλειας αρετής. Το τελευταίο μέρος του ορισμού αυτού δείχνει καθαρά τη βαθιά πίστη του Αριστοτέλη πως την ευδαιμονία τους οι άνθρωποι μόνο με την κατάκτηση της αρετής μπορούν τελικά να την εξασφαλίσουν. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Αριστοτέλης αναζήτησε με πολλή επιμονή, αλλά και με πολύν, όπως θα δούμε, ρεαλισμό τον ορισμό της αρετήςž στην πραγματικότητα τα Ηθικά Νικομάχεια είναι, σχεδόν στο σύνολό τους, μια διεξοδικότατη διερεύνηση του ενδιαφέροντος αυτού θέματος.

Β4.
αποθήκη: νομοθέτου
προσποίηση: ποιοῦσιν
διαφθορά: φθείρεται
απραξία: πράττοντες
σχήμα: εἶχεν

Γ1. Άλλωστε εγώ δεν υπήρξα ποτέ μέχρι τώρα δάσκαλος κανενόςž κι αν κάποιος, όταν μιλάω και όταν ασχολούμαι με τις προσωπικές μου υποθέσεις, επιθυμεί να με ακούει, είτε νεότερος είτε μεγαλύτερος, δεν το αρνήθηκα ποτέ μέχρι τώρα σε κανέναν, ούτε μιλάω παίρνοντας χρήματα ούτε όταν δεν παίρνω (χρήματα) δεν μιλάω, αλλά προσφέρομαι το ίδιο και στον πλούσιο και στον φτωχό να με ρωτάνε, και αν θέλει κάποιος απαντώντας μου να ακούει όσα τυχόν λέω. Και αν κάποιος από αυτούς γίνει καλός ή όχι, άδικα θα θεωρηθώ υπεύθυνος για όσα ούτε υποσχέθηκα ποτέ σε κανέναν ούτε μάθημα δίδαξαž και αν κάποιος ισχυρίζεται ότι έμαθε κάτι από μένα ή άκουσε ιδιαιτέρως, που δεν το άκουσαν και όλοι οι άλλοι, να ξέρετε καλά ότι δεν λέει την αλήθεια.

Γ2.
μου: ἡμῶν
χρήματα: χρήμασιν
πένητι: πένης
δικαίως: δικαιότερον
ἀληθῆ: ἀληθεῖ
ἐγενόμην: γενέσθαι
λέγοντος: εἰρηκότος
πράττοντος:  ἔπραξας
ἐπιθυμεῖ: ἐπεθυμοῦμεν
ἀποκρινόμενος: ἀποκρινοῖντο

Γ3.
οὐδενός: γεν. αντικειμενική στο «διδάσκαλος».
λέγοντος: συνημμένη (υποκείμενο της μτχ είναι το «μου» που είναι συγχρόνως και αντικείμενο στο «ἀκούειν»), χρονική μετοχή που δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
χρηστός: κατηγορούμενο στο «γίγνεται».
ἀκοῦσαι: αντ. στο ρ. «φησι» και ειδ. απαρ., ταυτοπροσωπία.
ἀληθῆ: σύστοιχο αντ. στο ρ. «λέγει».

Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2011

Εξετάσεις Ελλήνων του Εξωτερικού - Νεοελληνική Λογοτεχνία

Μαρία Πολυδούρη, Μόνο γιατί μ' αγάπησες
http://www.minedu.gov.gr/publications/docs2011/them_neoel_kat_c_omog_no_1109.pdf
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α.
μελαγχολία: «στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη / μένα η ζωή πληρώθη»
ένταση συναισθημάτων: «δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες»:
εξομολογητική διάθεση: «Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου».
 Β1.
α. Ο έρωτας εξαγνίζει την ποιήτρια και καταξιώνει τη ζωή και την τέχνη της.
Ενδεικτικοί στίχοι:
«Μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο».
«περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο /  της ύπαρξής μου στέμμα».
«στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη / μένα η ζωή πληρώθη».
«Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα»
«Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες / έζησα…»
«Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες».
 Το μοτίβο του θανάτου συναντάται στην τελευταία στροφή:
«που βασίλεψες»
«κι έτσι γλυκά πεθαίνω»
β. Τα δύο μοτίβα του έρωτα και του θανάτου συνυπάρχουν στην τελευταία στροφή.
«έζησα – βασίλεψες – γλυκά πεθαίνω»
«Έζησα»: Σκοπός της ζωής του ποιητικού υποκειμένου γίνεται να ομορφύνει τη δική του ζωή (όνειρα), να του προσφέρει με την αγάπη της στόχους και ιδανικά. Γίνεται απόλυτα δοτική και για άλλη μια φορά το «εγώ» νοηματοδοτείται μέσω του «εσύ».
«Βασίλεψες»: Η λέξη επεξηγεί τον δεύτερο στίχο («στα περασμένα χρόνια») και όλους τους παρελθοντικούς χρόνους των ρημάτων. Το αγαπημένο πρόσωπο δεν υπάρχει πιαž υπάρχει μόνο ο δικός της έρωτας γι’ αυτόν κι αυτό είναι που κρατά τη μνήμη του ζωντανή.
«Κι έτσι γλυκά πεθαίνω»: η φράση αποτυπώνει τη συνέπεια του «βασίλεψες» και σχετίζεται και με το νόημα του τελευταίου στίχου. Ο θάνατος του αγαπημένου προκαλεί και το δικό της αργό θάνατο που, ωστόσο, χαρακτηρίζεται «γλυκός», γιατί είναι η κατάληξη μιας ολοκληρωμένης και καταξιωμένης από τον έρωτα ζωής. Έτσι, τον αποδέχεται με γαλήνη και ανακούφιση, αφού η ποιότητα των συναισθημάτων που τους συνέδεσαν έδωσε αξία και περιεχόμενο τόσο στη ζωή όσο και στην τέχνη της.
Β2.
α. Η επανάληψη του πρώτου και του τελευταίου στίχου κάθε στροφής εξηγείται ως εξής:
  1. ως προς το περιεχόμενο, υπογραμμίζει την ένταση των συναισθημάτων και τη μοναδικότητα του έρωτα που λειτουργούν ως οι βασικές αιτίες της βιολογικής και ποιητικής ύπαρξης.
  2. ως προς τη δομή, προσδίδει μουσικότητα στον ήχο και ρυθμό στο ποίημα (ρεφρέν), ως απόρροια του νεοσυμβολισμού (ποίημα = τραγούδι).
  3. εξασφαλίζει τη συνοχή, στηρίζοντας την ποιητική σύνθεση.
β. μεταφορά: «με την ψυχή στο βλέμμα»: τα μάτια γίνονται οι πύλες της ψυχήςž στο βλέμμα του ερωτευμένου αντανακλώνται τα συναισθήματά του.
παρομοίωση: «ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο»: υπογραμμίζει τον εξαγνισμό της ποιήτριας και το ότι η ζωή της γεμίζει νόημα και κάλλος (εσωτερικό και εξωτερικό).
Γ. Στην τέταρτη στροφή τονίζεται η σχέση ζωής και έρωτα. Ως αιτίες της θλίψης και μελαγχολίας της ποιήτριας μπορούμε να θεωρήσουμε την άχαρη και άσκοπη ζωή της, αφού πια μόνο οι αναμνήσεις του έρωτα της μένουν, την απώλεια του αγαπημένου συντρόφου της, αλλά και τον δικό της επικείμενο θάνατο.  Θεωρεί ότι χάρη στην αγάπη ξαναγεννήθηκε, η ζωή της έπαψε να είναι πεζή κι ανούσια. Μάλιστα, τονίζει ότι γεννήθηκε για να αγαπηθεί από τον καλό της. Καλύτερα: γεννήθηκε από τη στιγμή που την αγάπησε («Μονάχα γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα»). Χαρακτηριστική είναι η τριπλή επανάληψη της λέξης «ζωή» και το αντιθετικό παιχνίδι των λέξεων «ανεκπλήρωτη – πληρώθη», που ενισχύει την πεποίθηση της ποιήτριας πως η γέννηση και η ζωή της θα ήταν ανούσιες, αν εκείνος δεν της προσέφερε την αγάπη του.
 Δ.
  • Και τα δύο ποιήματα αναφέρονται στην καταλυτική δύναμη της αγάπης στη ζωή των ποιητικών υποκειμένων.
  • Μοιάζουν με εξομολόγηση και σα να απευθύνονται στον/στην αγαπημένο/η.
  • Κοινή η χρήση του α’ και β’ ενικού προσώπου.
  • Ο έρωτας συνδέεται τόσο με τη ζωή όσο και με το θάνατο («κι έτσι γλυκά πεθαίνω», «κάλλιο να μη ζήσω»).
  • Η αγάπη λειτουργεί εξαγνιστικά και μεταμορφωτικά («σαν κρίνο», «τη ζωή τη βλέπω σάμπως μέσ’ από ‘να μαγικό γυαλί»).
  • Η αγάπη καταξιώνει την ύπαρξη («στολίστηκα το υπέρτατο της ύπαρξής μου στέμμα», «άνοιξαν κλεισμένες πύλες»).
  • Μέσα από την αγάπη δικαιώνεται η ζωή («Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες έζησα», «όλα αλλάξαν όψη απ’ το φως που εντός μου σκόρπισε η χαρά»).
  • Και τα δύο ποιητικά υποκείμενα δηλώνουν πως (ανα)γεννήθηκαν, από τη στιγμή που αγαπήθηκαν («γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη», «τώρα με φτερώνει μια καινούργια νιότη που δεν είχα ζήσει»).
  • Επισήμανση: Ο Ουράνης στις δύο πρώτες στροφές εκφράζει αμφιβολία αν η αγάπη του θα διαρκέσει μέχρι το τέλος, κάτι που δεν συναντάται στην Πολυδούρη που είναι απολύτως βέβαιη για τα συναισθήματά της.

Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2011

Εξετάσεις Ελλήνων του Εξωτερικού - Νεοελληνική Γλώσσα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ
             Η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, καθώς όλο και περισσότερα είδη απειλούνται με εξαφάνιση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η καταστροφή του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, ενός από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα στον κόσμο. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχούς διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος. Η συνολική εικόνα, ωστόσο, δεν είναι ρόδινη.
            Οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για την επιτάχυνση της εξαφάνισης των ειδών. Όσο αυξάνεται ο πληθυσμός, τόσο μεγαλύτερο είναι το τίμημα για το περιβάλλον: με την εντατική καλλιέργεια της γης, τις κατασκευές, τη μόλυνση, την κοπή των δέντρων και την υπερεκμετάλλευση των ωκεανών, βλάπτουμε το οικοσύστημα και καταστρέφουμε τους πιο πολύτιμους πόρους από τους οποίους εξαρτιόμαστε απόλυτα.
Αποτελούμε και εμείς μέρος της βιοποικιλότητας, αυτού του ιστού της ζωής, όπου οι άνθρωποι, τα ζώα, τα φυτά και άλλοι οργανισμοί εξαρτώνται ο ένας από τον άλλο. Χρειαζόμαστε τη φύση – μας προσφέρει καθαρό αέρα, καθαρό νερό και τροφή, ανακυκλώνει τα απορρίμματα και ρυθμίζει το κλίμα. Και όλα αυτά δωρεάν ! Σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς, αν επρόκειτο να αντικαταστήσουμε αυτές τις υπηρεσίες που παρέχει η φύση με άλλες τεχνητές εναλλακτικές λύσεις, αυτό θα μας κόστιζε δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο – και σε ορισμένες περιπτώσεις κάτι τέτοιο δεν θα ήταν καν εφικτό. Αν δεν αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, η ευχάριστη ζωή μας πρόκειται να αλλάξει.
                Θα έχετε ίσως δει κάποια λίμνη που είχε κρυστάλλινα καθαρά νερά να μετατρέπεται σε πράσινο βάλτο. Ο φαύλος κύκλος αρχίζει με τη μόλυνση που σκοτώνει τα ψάρια, τα οποία κανονικά θα έτρωγαν τα φύκια, μέχρι τελικά να καταρρεύσει όλο το οικοσύστημα. Μήπως αυτό είναι μόνο μια πρόγευση από όσα μας επιφυλάσσει το μέλλον;
            Τα οικοσυστήματα επηρεάζονται, επίσης, από την κλιματική αλλαγή. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα ορυκτά καύσιμα και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος – ιδιαίτερα των δασών και των υγροτόπων – έχουν οδηγήσει στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Αν δεν μειώσουμε αυτές τις εκπομπές και δεν διατηρήσουμε υγιή τα οικοσυστήματα, η θερμοκρασία μπορεί να αυξηθεί κατά περίπου 1 έως 6 οC αυτόν τον αιώνα, με σοβαρές συνέπειες για όλους. Τα συχνότερα φαινόμενα ξηρασίας, κυμάτων καύσωνα, πλημμυρών και πυρκαγιών θα θέσουν σε κίνδυνο τα ζώα, τα φυτά και τους ανθρώπους.
          Χρειαζόμαστε υγιή οικοσυστήματα για να αμβλύνουμε την κλιματική αλλαγή και να προσαρμοστούμε σε αυτήν, καθώς και για να αποφύγουμε τις πιο δυσμενείς της συνέπειες. Οι ωκεανοί, τα δάση και οι βάλτοι αποτελούν φυσικές «παγίδες άνθρακα». Τα παράκτια οικοσυστήματα, όπως οι υγρότοποι, τα δάση με μαγκρόβια δέντρα (με ρίζες μέσα στην θάλασσα), οι κοραλλιογενείς ύφαλοι και οι παραλίες με φυσικά φράγματα, προσφέρουν φυσική προστασία στις ακτογραμμές.
            Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την απώλεια της βιοποικιλότητας, αν δεν αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή. Είναι, όμως, αντίστοιχα αδύνατο να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, χωρίς να διαχειριστούμε τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα. Και τα δύο προϋποθέτουν συντονισμένη παγκόσμια δράση. Και πρέπει να ξεκινήσουμε από εμάς τους ίδιους !
Από το Βιβλίο των Νέων της Ευρώπης 2010-2011 (διασκευή).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80 - 100 λέξεις).
Μονάδες 25

 Β.1. Να αναπτύξετε με παραδείγματα σε μια παράγραφο 60-80 λέξεων το περιεχόμενο της παρακάτω φράσης: «υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχούς διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος».
Μονάδες 12

Β.2. Να αναφέρετε δύο τρόπους ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου, εντοπίζοντάς τους στο κείμενο.
Μονάδες 6

Β.3. α. Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: παρέχει, εφικτό, ίσως, συνέπειες (μονάδες 4).
β. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: υπεύθυνοι, βλάπτουμε, απόλυτα, συχνότερα (μονάδες 4).
Μονάδες 8

Β.4. α.Να χαρακτηρίσετε τη σύνταξη (ενεργητική – παθητική) στις παρακάτω προτάσεις (μονάδες 2) και να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της (μονάδες 2):
Τα οικοσυστήματα επηρεάζονται, επίσης, από την κλιματική αλλαγή.
Τα συχνότερα φαινόμενα ξηρασίας, κυμάτων καύσωνα, πλημμυρών και πυρκαγιών θα θέσουν σε κίνδυνο τα ζώα, τα φυτά και τους ανθρώπους.

 β.Να εξηγήσετε τη λειτουργία των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα:
Όσο αυξάνεται ο πληθυσμός, τόσο μεγαλύτερο είναι το τίμημα για το περιβάλλον: (άνω και κάτω τελεία)
Και όλα αυτά δωρεάν! (θαυμαστικό)
Μήπως αυτό είναι μόνο μια πρόγευση από όσα μας επιφυλάσσει το μέλλον; (ερωτηματικό)
Οι ωκεανοί, τα δάση και οι βάλτοι αποτελούν φυσικές «παγίδες άνθρακα» (εισαγωγικά)
τα δάση με μαγκρόβια δέντρα (με ρίζες μέσα στην θάλασσα) (παρένθεση) (μονάδες 5).
Μονάδες 9

 Γ. Συμμετέχοντας στο Συμβούλιο Νέων της Ευρώπης εκφωνείτε ομιλία 500 περίπου λέξεων με θέμα την απώλεια της βιοποικιλότητας του πλανήτη. Στην ομιλία σας αυτή να εξηγήσετε γιατί οι άνθρωποι της εποχής μας έχουν ευθύνη για την επιτάχυνση της εξαφάνισης των ειδών και να προτείνετε τρόπους με τους οποίους οι νέοι μπορούν να συντελέσουν στην αλλαγή της ανθρώπινης νοοτροπίας και στάσης γενικότερα απέναντι στο περιβάλλον.
Μονάδες 40

ΣΧΟΛΙΟ
Το κείμενο προέρχεται από το Βιβλίο των Νέων της Ευρώπης. Το εν λόγω ενημερωτικό έντυπο εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό «να καλύψει το έλλειμμα πληροφόρησης και να φέρει σε επαφή με τα κέντρα λήψεως αποφάσεων». Άμεση η βοήθεια σ΄ αυτή την προσπάθεια και της πολυεθνικής Coca-Cola, η οποία ως χορηγός φροντίζει να κατοχυρώσει και τον ρόλο φορέα πολιτισμού και περιβαλλοντικής ευαισθησίας...
Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε το κατατοπιστικό άρθρο από τον ιστότοπο: http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=2396&Itemid=82

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Το κείμενο πραγματεύεται την εξαφάνιση της βιοποικιλότητας. Υπεύθυνη του προβλήματος θεωρείται, κατ’ αρχάς, η πληθυσμιακή αύξηση και ο τρόπος ικανοποίησης των αναγκών, καθώς ο άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται την αλληλεξάρτησή του με τα άλλα είδη και την ανεκτίμητη προσφορά της φύσης. Κατά δεύτερο λόγο, η απειλή προέρχεται από την κλιματική αλλαγή, από τη στιγμή που η προϊούσα αύξηση της θερμοκρασίας βλάπτει το φυτικό και ζωικό βασίλειο. Γι’ αυτό προβάλλει η ανάγκη ανάληψης οικουμενικών δράσεων, εφόσον η σχέση προστασίας του οικοσυστήματος και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής είναι αμφίδρομη. (86 λέξεις)
Β1. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχούς διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, η εθελοντική προσφορά και η ενεργοποίηση σε δράσεις κοινωνικών ομάδων και οργανώσεων με περιβαλλοντικό χαρακτήρα, μόνο θετικά στοιχεία μπορούν να προσφέρουν και σ’ αυτόν που δίνει και συμμετέχει, αλλά και σ’ αυτούς που λαμβάνουν τα αποτελέσματα των ενεργειών. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο οικοτουρισμός, δηλαδή ο τουρισμός που αξιοποιεί τους πολιτιστικούς πόρους και τους πόρους του φυσικού περιβάλλοντος, αποτελεί μία ταχύτατα αναπτυσσόμενη και οικονομικά αποδοτική αγορά του τομέα του τουρισμού στην Ευρώπη.
Β2. Παραδείγματα: «Χαρακτηριστικό παράδειγμα η καταστροφή του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, ενός από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα στον κόσμο».
Αντίθεση: «Βέβαια, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχούς διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος».
Β3. α. παρέχει = δίνει (προσφέρει)
εφικτό = πραγματοποιήσιμο
ίσως = ενδεχομένως
συνέπειες = αποτελέσματα
β. υπεύθυνοι ≠ ανεύθυνοι
βλάπτουμε ≠ ωφελούμε
απόλυτα ≠ σχετικά
συχνότερα ≠ σπανιότερα
Β4.
• Τα οικοσυστήματα επηρεάζονται, επίσης, από την κλιματική αλλαγή.
Παθητική σύνταξη.
Μετατροπή σε ενεργητική: Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει, επίσης, τα οικοσυστήματα.
• Τα συχνότερα φαινόμενα ξηρασίας, κυμάτων καύσωνα, πλημμυρών και πυρκαγιών θα θέσουν σε κίνδυνο τα ζώα, τα φυτά και τους ανθρώπους.
Ενεργητική σύνταξη.
Μετατροπή σε παθητική: Τα ζώα, τα φυτά, οι άνθρωποι θα τεθούν σε κίνδυνο από τα συχνότερα φαινόμενα ξηρασίας, κυμάτων καύσωνα, πλημμυρών και πυρκαγιών.
Β5.
• Όσο αυξάνεται ο πληθυσμός, τόσο μεγαλύτερο είναι το τίμημα για το περιβάλλον: (άνω και κάτω τελεία): απαρίθμηση συνεπειών.
• Και όλα αυτά δωρεάν! (θαυμαστικό): θαυμασμός και επιδοκιμασία.
• Μήπως αυτό είναι μόνο μια πρόγευση από όσα μας επιφυλάσσει το μέλλον; (ερωτηματικό): προβληματισμός (ρητορικό ερώτημα).
• Οι ωκεανοί, τα δάση και οι βάλτοι αποτελούν φυσικές «παγίδες άνθρακα» (εισαγωγικά): έμφαση στη μεταφορική σημασία.
• τα δάση με μαγκρόβια δέντρα (με ρίζες μέσα στην θάλασσα) (παρένθεση): επεξηγηματικό σχόλιο.
Γ.
Εισαγωγή
Αγαπητοί Σύμβουλοι,
Στα πλαίσια της συζήτησης σχετικά με την απώλεια της βιοποικιλότητας, που διεξάγεται στο συμβούλιο αυτό, θα ήθελα να καταθέσω και τις δικές μου απόψεις, ως νέος σύμβουλος ιδιαίτερα προβληματισμένος από τις αρνητικές εξελίξεις στο περιβάλλον.
Μετάβαση
Είναι γνωστό ότι μετά τη συνάντηση και την υπογραφή της συνθήκης του "Ρίο" το 1992, ο όρος "βιοποικιλότητα" άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως. Ο όρος, βεβαίως, ήταν γνωστός στην οικολογία πολύ πιο πριν από τη συνάντηση του Ρίο και χρησιμοποιείτο για να εκφράσει την ποικιλία των μορφών ζωής σε έναν συγκεκριμένο χώρο. Η έννοια της βιοποικιλότητας αναφέρεται στην ποικιλία γενών, ειδών και οικοσυστημάτων από τα οποία αποτελείται η ζωή στη Γη. Ο πλανήτης μας κατοικείται από ένα ασύλληπτο αριθμό διαφορετικών όντων. Έχουν καταλάβει κάθε γωνιά της Γης και προσαρμόζονται ακατάπαυστα στις αλλαγές των συνθηκών ζωής εκμεταλλευόμενοι κάθε διαθέσιμο πόρο. Η επιβίωσή τους εξαρτάται από τρεις τύπους βιολογικής ποικιλότητας: τη γενετική βιοποικιλότητα, τη βιοποικιλότητα των ειδών και τη βιοποικιλότητα των περιβαλλόντων. Σε τι χρησιμεύει λοιπόν η βιοποικιλότητα; Αποτελεί ουσιαστικά μια δικλείδα ασφαλείας για τη ζωή: όσο μεγαλύτερη είναι η ποικιλία των οργανισμών τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητά τους να προσαρμόζονται και να εκμεταλλεύονται τους διαθέσιμους ενεργειακούς πόρους.
Α’ Ζητούμενο
Σήμερα, είμαστε μάρτυρες μιας σταθερής φθίνουσας πορείας της βιοποικιλότητας, με βαριές συνέπειες για το φυσικό κόσμο και την ανθρώπινη ευημερία. Οι αλλαγές αυτές έχουν προκληθεί, ιδίως, από αλόγιστη σπατάλη και καταστρατήγηση των φυσικών πόρων, αλλά και την ραγδαία αύξηση των παραγόμενων ρύπων, στο όνομα της ανάπτυξης του πολιτισμένου κόσμου. Σήμερα ο αριθμός των ειδών εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 10 – 100 εκατομμυρίων, με επικρατέστερη την άποψη των 13,6 εκατομμυρίων. Οι ρυθμοί εξαφάνισης υπολογίζονται σήμερα ότι είναι 100 – 1000 φορές μεγαλύτεροι από τους φυσιολογικούς ρυθμούς εξαφάνισης του εξελικτικού παρελθόντος, λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων (υπερεκμετάλλευση πόρων, καταστροφή και αλλοίωση οικοσυστημάτων, εισαγωγή ξενικών ειδών). Σχεδόν το ένα στα δύο είδη θηλαστικού στην Ευρώπη κινδυνεύει με εξαφάνιση και η απειλή είναι ακόμα μεγαλύτερη για τα πουλιά, ακόμα και ορισμένα ψάρια.
Οι κύριες αιτίες είναι οι αλλαγές στους φυσικούς οικοτόπους που οφείλονται: στα συστήματα εντατικής γεωργικής παραγωγής, στην ανοικοδόμηση, τις εξορύξεις, την υπερεκμετάλλευση δασών, ωκεανών, ποταμών, λιμνών και εδάφους, στις διεισδύσεις αλλοχθόνων ειδών, στη μόλυνση και, όλο και περισσότερο, στην αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος. Πίσω από αυτές τις αιτίες είναι αποτυχίες στη διαχείριση, λήψη ακατάλληλων αποφάσεων και δυσλειτουργία των θεσμών, καθώς και αποτυχία της οικονομίας και των αγορών. Η έλλειψη επαρκούς γνώσης και κατανόησης των διεργασιών των οικοσυστημάτων που διατηρούν τη βιοποικιλότητας και την παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος είναι διάχυτη σε όλες τις παρεμβάσεις του ανθρώπου στα οικοσυστήματα.
Η απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελεί απόρροια της ανθρώπινης δραστηριότητας, ιδίως κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι. Το κυρίαρχο καταναλωτικό μοντέλο ζωής, ιδίως στον προηγμένο δυτικό κόσμο, οδήγησε σε εξάντληση των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πηγών και σε διατάραξη της ισορροπίας στο σύνολο των οικοσυστημάτων του πλανήτη.
Β’ Ζητούμενο
Η σχέση μας με το περιβάλλον δεν μπορεί να είναι μόνο θέμα κοινωνικό ή πολιτιστικό που αντιμετωπίζεται περιστασιακά, είναι πρωτίστως θέμα πολιτικό. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, που η κλιματική αλλαγή απειλεί τις ήδη λεπτές ισορροπίες του πλανήτη, η σημασία της «Παγκόσμιας Ημέρας του Περιβάλλοντος» χρειάζεται να μνημονεύεται κάθε μέρα. Προτεραιότητα μας πρέπει να είναι η ευαισθητοποίηση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο για να μην είναι πια αργά. Το πρόσφατο πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα έθεσε, με τραγικό τρόπο, την παγκόσμια κοινότητα προ των ευθυνών της απαιτώντας άμεσες λύσεις και επέτεινε τον προβληματισμό για το πρότυπο ανάπτυξης και τις επιπτώσεις του στο φυσικό περιβάλλον.
Τα παιδιά και οι νέοι σε ολόκληρο τον κόσμο, είτε πρόκειται για βιομηχανικές ή αναπτυσσόμενες πόλεις, διαπιστώνουν ότι ζουν υπό συνθήκες συνωστισμού, ανασφάλειας και μολυσμένου περιβάλλοντος οι οποίες προσφέρουν ελάχιστες ευκαιρίες για μάθηση, παιχνίδι και την ψυχαγωγία. Ζούμε σε μια κοινωνία που πολλοί την έχουν ονομάσει «κοινωνία του κινδύνου» (Beck, 1992). Επειδή τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στην περιβαλλοντική και κοινωνική υποβάθμιση, όσον αφορά την πιθανότητα προσωπικής βλάβης και των περιορισμών στις ικανότητες τους να φτάσουν στις μέγιστες δυνατότητές τους, είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Η παραδοχή της συνυπευθυνότητας όλων μας είναι μια καλή αρχή. Το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και δεν μπορεί να επιλυθεί στα πλαίσια μεμονωμένων προσπαθειών σε ατομικό ή κρατικό επίπεδο. Απαιτείται συλλογικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο και κοινή δράση όλων των κρατών και των συναρμοδίων φορέων.
Πιο συγκεκριμένα:
Οι νέοι ανησυχούν για το περιβάλλον, τις περιβαλλοντικές αλλαγές και την κλιματική αλλαγή.
Συμμετέχουν ενεργά σε δράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Συμμετέχουν ενεργά σε προγράμματα ανακύκλωσης του δήμου της περιοχής τους.
Γνωρίζουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Εφαρμόζουν διάφορες μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας στο σπίτι τους.
Συμμετέχουν κατά τη διάρκεια της φοίτησής στο σχολείο, σε κάποια πανελλαδική δράση για την προστασία του περιβάλλοντος.
Ανησυχούν για την ποιότητα ζωής στο μέλλον, εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των άλλων περιβαλλοντικών μεταβολών.
Κατά την αγορά ενός αγαθού, πέρα από την ευχαρίστηση που τους προσφέρει η αγορά του, εξετάζουν αν αυτό το προϊόν που αγοράζουν είναι φιλικό προς το περιβάλλον.
Αναζητούν για τις αγορές τους προϊόντα που είναι φιλικά προς το περιβάλλον.
Πιστεύουν ότι μέσα από την καθημερινή μας ζωή, μπορούμε να προστατεύσουμε το περιβάλλον.
Οι νέοι πιστεύουν στην «Πράσινη Ανάπτυξη», τις «οικο - συμπεριφορές» και στα «πράσινα προϊόντα». Είναι ενθαρρυντικές οι περιβαλλοντικές τους ανησυχίες και ιδιαίτερα αισιόδοξο το ότι θεωρούν ότι μπορούμε μέσα από την καθημερινή μας ζωή, να κάνουμε την προστασία του περιβάλλοντος δική μας υπόθεση.
Οι νέοι φαίνεται να απομακρύνονται από την κατανάλωση που δεν είναι βιώσιμη, και αυτό καταγράφεται και διεθνώς μέσα από την μεθοδολογία RISC (Research Institute on Social Change), που διαμορφώνει μια νέα «Λευκή Βίβλο», για τη λεγόμενη θετική κατανάλωση. Η άποψη για την προστασία του περιβάλλοντος είναι μια βασική πτυχή της θετικής κατανάλωσης που χαρακτηρίζεται από μια έντονη ανησυχία για τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Φαίνεται ότι οι νέοι της χώρας μας, όπως και οι νέοι άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, επιδεικνύουν υψηλά ποσοστά συμμετοχής στα πράσινα ζητήματα και στην αντίληψη ότι μέσα από την καθημερινή ζωής τους, μπορούν να προστατεύσουν το περιβάλλον.
Αυτό αποδεικνύει ότι οι νέοι της χώρα μας, αποτελούν ένα γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη eco - καινοτομιών σε όλα τα επίπεδα ακόμη και σε αυτό της επιχειρηματικότητας αλλά και για την ανάπτυξη και καλλιέργεια eco - συμπεριφορών.
Επίλογος
Η νέα γενιά έχει καθήκον να είναι ευαισθητοποιημένη στα περιβαλλοντικά ζητήματα, και οι νέοι της Χώρας μας, είναι πράγματι ευαισθητοποιημένοι και ενεργοί πολίτες στην κατεύθυνση αυτή.
Ευχαριστώ που με ακούσατε

Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου 2011

Οδηγίες για τη διδασκαλία της Ερευνητικής Εργασίας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2011-2012

1. Καθιέρωση των Ερευνητικών Εργασιών στην Α΄ τάξη Γενικού Λυκείου
Από το σχολικό έτος 2011-2012 εισάγονται στην Α΄ τάξη Γενικού Λυκείου οι Ερευνητικές Εργασίες (project) ως διακριτή ενότητα του Προγράμματος Σπουδών, που υλοποιεί βασικές αρχές του Νέου Σχολείου, όπως αυτές εξειδικεύονται στο βιβλίο εκπαιδευτικού με τίτλο «Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο», που είναι ήδη διαθέσιμο σε ψηφιακή μορφή στην πλατφόρμα του ψηφιακού σχολείου
Στην εποπτεία και καθοδήγηση των Ερευνητικών Εργασιών μπορούν κατ’ αρχήν να συμμετέχουν, οι καθηγητές Λυκείου όλων των ειδικοτήτων και προς τούτο η Ερευνητική Εργασία ορίζεται ως «πρώτη ανάθεση» όλων των ειδικοτήτων. Ωστόσο η ειδικότητα ή οι ειδικότητες (σε περίπτωση συν-επίβλεψης) που θα αναλάβουν την εποπτεία και την καθοδήγηση της κάθε ερευνητικής εργασίας θα πρέπει να είναι συναφής κάθε φορά με το υπό πραγμάτευση θέμα. Τη συνάφεια αυτή την κρίνει ο σύλλογος διδασκόντων.

2. Πρόταση και Έγκριση Ερευνητικών Θεμάτων  
Κατά την έναρξη του σχολικού έτους, εντός του πρώτου δεκαπενθήμερου του Σεπτεμβρίου συνέρχεται ο Σύλλογος Διδασκόντων σε ειδική συνεδρία για να εγκρίνει τα θέματα των Ερευνητικών Εργασιών, τα οποία στη συνέχεια θα προταθούν στους μαθητές της Α΄ Λυκείου για να επιλέξουν εκείνο που τους ενδιαφέρει. Τα προτεινόμενα θέματα θα πρέπει να ανταποκρίνονται κατά το δυνατόν περισσότερο στα ενδιαφέροντα των μαθητών και να τους εμπλέκουν σε διαδικασίες διερεύνησης, αξιοποιώντας το περιεχόμενο, τα εννοιολογικά σχήματα και τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις των διδασκόμενων μαθημάτων.
Επομένως, η συσχέτιση πραγματικών καταστάσεων που βιώνουν οι μαθητές με ενότητες των μαθημάτων που διδάσκονται είναι βασικό κριτήριο για την επιλογή θεμάτων. Οι προτάσεις των θεμάτων πρέπει να γίνονται από έναν ή το πολύ δύο καθηγητές διαφορετικών μαθημάτων (σε περίπτωση θέματος που απαιτεί διεπιστημονική διερεύνηση) οι οποίοι ταυτόχρονα με την πρότασή τους αναλαμβάνουν την υποχρέωση της επίβλεψής του εφόσον τελικά εγκριθεί η πρότασή τους από το Σύλλογο Διδασκόντων και συγκεντρώσει τον οριζόμενο παρακάτω ελάχιστο αριθμό προτιμήσεων από τους μαθητές. Τουλάχιστον μια από τις προτεινόμενες εργασίες θα πρέπει να ανατίθεται (συμπεριλαμβάνεται η περίπτωση της συν-επίβλεψης) σε εκπαιδευτικούς από τους κλάδους ΠΕ02, ή ΠΕ03, ή ΠΕ04. Επιπλέον θα πρέπει απαραιτήτως τα θέματα που θα προταθούν να εμπίπτουν τουλάχιστον σε τρεις από τους επόμενους κύκλους: α) «Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες», β) «Τέχνη και Πολιτισμός», γ) «Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία» και δ) «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» ή να συνδυάζουν κάποιους από αυτούς. Αυτό διασφαλίζει τη διασπορά της θεματολογίας και τον αποκλεισμό της θεματικής μονομέρειας των προτεινόμενων θεμάτων.
Στις προτάσεις κάθε επόμενου τετραμήνου προτείνονται και εγκρίνονται εκ νέου διαφορετικά θέματα, κρατώντας ωστόσο πάντοτε την ίδια διαδικασία κατανομής, ώστε κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο Λύκειο οι μαθητές να έχουν την ευκαιρία να εμπλακούν σε όσο το δυνατόν περισσότερο διαφορετικής φύσης και στόχευσης θέματα.
Ο σύλλογος συζητά, τροποποιεί και εγκρίνει τον αναγκαίο αριθμό θεμάτων και ορίζει τους εκπαιδευτικούς που θα υλοποιήσουν καθένα από αυτά, προσδιορίζοντας και τις διδακτικές ώρες εκάστου (σε περίπτωση συν-επίβλεψης από δυο εκπαιδευτικούς π.χ. 1 ώρα στον ένα και 2 ώρες στον άλλο). Σε περίπτωση περισσότερων προτάσεων από αυτές που μπορούν να προσφερθούν, ο σύλλογος διδασκόντων επιλέγει κατά πλειοψηφία τα επικρατέστερα σε ικανοποιητικό αριθμό, ώστε να δημιουργηθούν λειτουργικές ομάδες κοινού ενδιαφέροντος, που δεν θα ξεπερνούν τους 20 μαθητές και δεν θα είναι μικρότερες από 16 μαθητές. Έτσι εάν για παράδειγμα ένα Λύκειο έχει 65 μαθητές στην Α΄ Λυκείου μπορεί να προτείνει έως τέσσερα το πολύ θέματα (ένα από κάθε θεματικό κύκλο). Αντίθετα σε περίπτωση που ο αριθμός των προτεινόμενων θεμάτων δεν επαρκεί συμπληρώνεται με ανάθεση σε εκπαιδευτικό ή εκπαιδευτικούς (ως συν-επίβλεψη) οι οποίοι αναλαμβάνουν να διαμορφώσουν σχετική πρόταση.
Σε περίπτωση μικρών Λυκείων ή ύπαρξης σε μια σχολική μονάδα μόνο Λυκειακών τάξεων με λίγους μαθητές (λιγότερους από 16) προσφέρονται ως επιλογές δυο μόνο θέματα και υλοποιείται μόνο ένα, αυτό που πλειοψηφεί με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών.
Η εισήγηση των θεμάτων προς το Σύλλογο Διδασκόντων από τους προτείνοντες εκπαιδευτικούς γίνεται εγγράφως με τη συμπλήρωση του συνημμένου εντύπου.

3. Ορισμός Συντονιστή των Ερευνητικών Εργασιών
Στην ίδια συνεδρία ο Σύλλογος Διδασκόντων ορίζει τον Υποδιευθυντή ή άλλον έμπειρο καθηγητή ως συντονιστή των πραγματοποιούμενων ανά τετράμηνο Ερευνητικών Εργασιών, με κύριο ρόλο τον προγραμματισμό χρήσης χώρων, εργαστηρίων και λοιπών πόρων που διαθέτει η σχολική μονάδα από τις διάφορες ερευνητικές ομάδες. Ο συντονιστής απαλλάσσεται από την υποχρέωση ανάληψης άλλων εξωδιδακτικών καθηκόντων. Για τις πιθανές εκτός σχολείου επισκέψεις των ερευνητικών μαθητικών ομάδων, κατά τις ώρες λειτουργίας του σχολείου, ισχύουν οι σχετικές με τις υπόλοιπες επισκέψεις προϋποθέσεις. Η ανάλογη διαδικασία για την επιλογή θεμάτων του δευτέρου τετραμήνου γίνεται έως την 20η Δεκεμβρίου.

4. Επιλογή Θέματος από τους Μαθητές
Οι μαθητές αφού ενημερωθούν για τα προτεινόμενα θέματα, με όποιο τρόπο ο Σύλλογος Διδασκόντων κρίνει προσφορότερο δηλώνουν το θέμα της πρώτης και της δεύτερης προτίμησής τους. Καλό είναι να ενθαρρυνθούν οι μαθητές να δηλώσουν το σύνολο των προτεινόμενων θεμάτων ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα υπερσυγκέντρωσης σε ορισμένα μόνο θέματα. Ο συντονιστής που έχει ορισθεί από το Σύλλογο Διδασκόντων (βλέπε παραπάνω) φροντίζει ώστε η πλειοψηφία των μαθητών να κατανεμηθεί στην εργασία της πρώτης ή το πολύ της δεύτερης προτίμησής τους.
Ενδεικτικά μπορεί να ακολουθηθεί η εξής διαδικασία. Εάν κάποια εργασία συγκεντρώσει την πρώτη προτίμηση περισσοτέρων από 20 μαθητών τότε οι πλεονάζοντες προσδιορίζονται με κλήρωση και ανακατανέμονται σε εργασία της δεύτερης προτίμησής τους. Αυτοί οι μαθητές το ερχόμενο τετράμηνο έχουν προτεραιότητα στην επιλογή της εργασίας με την οποία θέλουν να ασχοληθούν. Εάν κάποιο θέμα συγκεντρώσει το ενδιαφέρον (ως πρώτη επιλογή) αρκετών μαθητών ώστε να δημιουργηθούν δυο τμήματα (δηλαδή 32 μαθητές) για αυτο τότε επιλέγονται 20 μαθητές με τη διαδικασία της κλήρωσης και οι υπόλοιποι αντιμετωπίζονται ως υπεράριθμοι που πρέπει να ανακατανεμηθούν στα θέματα της δεύτερης επιλογής τους. Τέλος, εάν ορισμένοι μαθητές επιλέξουν θέμα το οποίο δεν καταστεί δυνατό να πραγματοποιηθεί λόγω του ορίου του ελάχιστου αριθμού μαθητών (16 μαθητές ανά εργασία) καλούνται να επιλέξουν μεταξύ των θεμάτων στα οποία δεν έχει καλυφθεί ο μέγιστος αριθμός θέσεων. Και σε αυτή την περίπτωση οι εν λόγω μαθητές έχουν προτεραιότητα (και μάλιστα μεγαλύτερη από ότι η προηγούμενη κατηγορία) στην επιλογή θέματος κατά το δεύτερο τετράμηνο. Ωστόσο ο συντονιστής μπορεί να επιλέξει εναλλακτικά σενάρια κατανομής που να ικανοποιούν την αρχή που προ-αναφέρθηκε, δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών να τοποθετηθεί σε θέμα της πρώτης ή της δεύτερης επιλογής της.
Η διαδικασία κατανομής των μαθητών στις ερευνητικές εργασίες θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι το τέλος της δεύτερης εβδομάδας από την έναρξη του διδακτικού έτους.

5. Καθιέρωση Ζώνης Ερευνητικών Εργασιών στο Ωρολόγιο Πρόγραμμα
Οι Ερευνητικές Εργασίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο συνεχόμενου τρίωρου. Όπου τούτο δεν είναι εφικτό, ορίζεται συνεχόμενο δίωρο και μία ώρα την ίδια ή διαφορετικές ημέρες, ανάλογα, με τις δυνατότητες του Ωρολογίου Προγράμματος. Σε κάθε περίπτωση η ρύθμιση των ζωνών κατά τη διάρκεια των οποίων υλοποιείται η ερευνητική εργασία εναπόκειται στο Σύλλογο Διδασκόντων.

6. Δημόσια παρουσίαση Ερευνητικών Εργασιών από Μαθητικές Ομάδες
Όταν ολοκληρωθούν οι Ερευνητικές Εργασίες, στο τέλος του τετραμήνου, οι μαθητές παρουσιάζουν σε ειδική εκδήλωση που οργανώνεται από το σχολείο στη σχολική κοινότητα με τη συμμετοχή εξωτερικών προσκεκλημένων (π.χ. ειδικούς επιστήμονες, φορείς της τοπικής κοινωνίας, κλπ), όπου τούτο κρίνεται σκόπιμο από τον Σύλλογο Διδασκόντων. Μετά την παρουσίαση της εργασίας τους και των αποτελεσμάτων της, είναι δυνατόν να υποβληθούν στα μέλη της ομάδας ερωτήσεις από μαθητές, εκπαιδευτικούς και επισκέπτες. Κατά την ημέρα παρουσίασης των Ερευνητικών Εργασιών μπορεί να γίνει και σχετική έκθεση στο σχολείο.


7. Αξιολόγηση Ερευνητικών Εργασιών
Μετά και την παρουσίαση, οι μαθητικές ομάδες κάθε ερευνητικού θέματος υποβάλλουν προς αξιολόγηση τον ομαδικό φάκελο της Ερευνητικής τους Εργασίας, που περιλαμβάνει (α) ερευνητική έκθεση για το θέμα που μελέτησαν, τις ερευνητικές διαδικασίες που ακολούθησαν και τα συμπεράσματα της έρευνας, (β) ένα σχετικό με το θέμα και τα συμπεράσματά τους τέχνημα (αφίσα, ιστοσελίδα, βίντεο, πόστερ, φυλλάδιο, κατασκευή, κλπ) και (γ) ό,τι άλλο συμπληρωματικό υλικό σχετικό με την όλη εργασία τους κρίνουν τα μέλη της ερευνητικής ομάδας.
Συγκεκριμένες οδηγίες για την αξιολόγηση παρέχονται στο βιβλίο εκπαιδευτικού «Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο», όπου αναφέρονται αναλυτικά οι διαδικασίες και τα κριτήρια αξιολόγησης του ερευνητικού έργου κάθε μαθητικής ομάδας σε ό,τι αφορά (α) στην ερευνητική διαδικασία που ακολούθησε η ομάδα, (β) στο περιεχόμενο της ερευνητικής εργασίας, (γ) στη γλώσσα και τη δομή της ερευνητικής έκθεσης και (δ) στον τρόπο της δημόσιας παρουσίασης της ομαδικής εργασίας. Οι τομείς της «ερευνητικής διαδικασίας» και του «περιεχομένου» αξιολογούνται με συντελεστή βαρύτητας 30% ο καθένας, ενώ οι δύο επόμενοι («Γλώσσα/δομή» και «παρουσίαση») με συντελεστή 20% ο καθένας. Το βιβλίο εκπαιδευτικού κάνει αναλυτική αναφορά στις διαδικασίες, τα κριτήρια και τους τομείς αξιολόγησης, καθώς επίσης και στα κριτήρια και τις διαδικασίες αξιολόγησης της ατομικής συμβολής κάθε μαθητή στο ομαδικό έργο χωριστά και την ατομική του βαθμολόγηση.
Η γενική βαθμολογία του κάθε μαθητή στο μάθημα της «Ερευνητικής Εργασίας» προκύπτει ως ο μέσος όρος της αντίστοιχης βαθμολογίας του στα δυο τετράμηνα.
Σε περίπτωση που κάποιος μαθητής δεν προάγεται στην επόμενη τάξη και δεν έχει προβιβάσιμο βαθμό στην ερευνητική εργασία, επιλέγεται το θέμα στο οποίο υστέρησε περισσότερο (από τα δυο με τα οποία ασχολήθηκε συνολικά κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς) και ο επιβλέπων εκπαιδευτικός του ορίζει τμήματα της ερευνητικής εργασίας που κρίνει ότι πρέπει να επεξεργαστεί εκ νέου. Το Σεπτέμβριο υποβάλλει διορθωμένη την εργασία του μαζί με το προσωπικό του ημερολόγιο και τον ατομικό του φάκελο προς επανα-αξιολόγηση.

8. Ανάρτηση στο Διαδίκτυο των Ερευνητικών Εργασιών
Για ευρύτερη διάχυση των μαθητικών εργασιών, μετά τη δημόσια παρουσίαση τους, αναρτώνται στο διαδίκτυο (στην ιστοσελίδα του σχολείου), αναγράφοντας τα ονόματα όλων των συντελεστών, μαθητών και επιβλεπόντων καθηγητών. Μια εργασία μπορεί να συγγραφεί, μερικώς ή/και ολόκληρη στα Αγγλικά.
Την εξειδίκευση και την εφαρμογή των παραπάνω γενικών αρχών στις συνθήκες των δυνατοτήτων και αναγκών της σχολικής μονάδας κάνει ο σύλλογος διδασκόντων, φροντίζοντας πρωτίστως να διασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για την ακώλυτη διεξαγωγή και στήριξη των Ερευνητικών Εργασιών.

9. Πιλοτική Εφαρμογή το Πρώτο Τετράμηνο του Σχολικού Έτους 2011-2012
Το πρώτο τετράμηνο του σχολικού έτους 2011-2012, που είναι το πρώτο τετράμηνο εφαρμογής των Ερευνητικών Εργασιών, ορίζεται ως πιλοτικό. Αυτό σημαίνει ότι ακολουθούνται όλες οι διαδικασίες, όπως προβλέπονται, μέχρι τη γενική αξιολόγηση της ομαδικής εργασίας, αλλά δεν προβαίνουν οι εκπαιδευτικοί στην ατομική αξιολόγηση των μαθητών. Επομένως μόνο για το πρώτο τετράμηνο του σχολικού έτους 2011-2012 ως ατομικός βαθμός του μαθητή λογίζεται η ομαδική βαθμολογία της ομάδας εργασίας του. Από το δεύτερο τετράμηνο του 2011-2012 εφαρμόζονται όλα κανονικά και πραγματοποιείται κανονικά η ατομική αξιολόγηση των μαθητών σύμφωνα με τα παραπάνω προβλεπόμενα.