Eπαναληπτικά θέματα (10) Γλώσσας Γ' Λυκείου

Επιστολή προς τους νέους¹

Τι θα ευχόμουν στους νέους ανθρώπους της μητέρας πατρίδας που αφιέρωσαν τον εαυτό τους στην επιστήμη; Κατ’ αρχάς, να είναι συνεπείς, αυτή τη σπουδαία προϋπόθεση για γόνιμη επιστημονική εργασία, για την οποία δεν μπορώ να μιλήσω χωρίς να αισθανθώ συναισθηματική φόρτιση. Συνέπεια και πάντοτε συνέπεια. Από το ξεκίνημά σας πρέπει να εμφυσήσετε στον εαυτό σας αυστηρή συνέπεια στην απόκτηση γνώσης.

Μάθετε τη βάση της επιστήμης πριν επιχειρήσετε να αναρριχηθείτε στην κορυφή της. Ποτέ μην αρχίσετε κάτι που έρχεται ως επακόλουθο, προτού να κατακτήσετε πλήρως ό,τι προηγείται. Ποτέ μην προσπαθήσετε να καλύψετε τα κενά των γνώσεών σας ακόμη και με τις πιο τολμηρές υποθέσεις ή εικασίες. Άσχετα με το πόσο ικανοποιεί το μάτι σας αυτή η πολύχρωμη φυσαλίδα, μοιραία κάποτε θα εκραγεί και συ θα μείνεις μέσα στη σύγχυση.

Ανάπτυξε την υπομονή και την αυτοσυγκράτηση. Ποτέ μη φοβάσαι τη σκληρή δουλειά της επιστήμης. Μελέτα, σύγκρινε, συσσώρευε δεδομένα. Ανεξάρτητα με το πόσο τέλεια είναι τα φτερά του πουλιού, αυτό δε θα μπορέσει ποτέ να πετάξει χωρίς την υποστήριξη του ανέμου. Θυμήσου, τα δεδομένα είναι ο άνεμος της επιστήμης. Χωρίς αυτά, εσύ ποτέ δε θα μπορέσεις να απογειωθείς, χωρίς αυτά οι θεωρίες θα είναι στείρες.

Αλλά όταν σπουδάζεις και πειραματίζεσαι και παρατηρείς, να βάζεις πάντοτε τα δυνατά σου να διεισδύσεις κάτω από την επιφάνεια των δεδομένων. Ποτέ μη μεταβληθείς σε ένα θεματοφύλακα των δεδομένων. Προσπάθησε να διεισδύσεις στα μυστικά της προέλευσης των πραγμάτων, ψάχνε επίμονα για τους νόμους που τα διέπουν.

Η δεύτερη προϋπόθεση είναι να είστε ταπεινοί. Ποτέ μην σκεφτείς πως κατέχεις τα πάντα. Άσχετα με πόση εκτίμηση σε περιβάλλουν οι άλλοι, πάντα να έχεις το κουράγιο να πεις στον εαυτό σου «είμαι αδαής». Μην επιτρέψεις ποτέ στην υπερηφάνεια να σε κυριεύσει. Θα καταλήξεις ισχυρογνώμων, ενώ θα πρέπει να είσαι συμφιλιωτικός, μετριοπαθής. Θα σου στερήσει την ικανότητα να είσαι αντικειμενικός. Στην ομάδα που ηγούμαι, τα πάντα εξαρτώνται από τον ανθρώπινο περίγυρο, όλοι είμαστε ιπποσκευές σε έναν κοινό στόχο και ο καθένας τραβά το βάρος του. Ανάμεσά μας είναι δύσκολο να διακρίνεις τι είναι «δικό μου» ή «δικό σου», αλλά ο κοινός στόχος πάντα κερδίζει με αυτή τη σχέση.

Η τρίτη προϋπόθεση είναι το πάθος. Θυμήσου, η επιστήμη απαιτεί όλη τη ζωή σου – κι άλλη μια ζωή να είχες να δώσεις, δε θα ήταν αρκετή. Η επιστήμη απαιτεί από τον άνθρωπο υπέρτατη προσπάθεια και πάθος. Παθιάσου με την επιστημονική δουλειά σου και αναζητήσεις σου.

Η πατρίδα μας ανοίγει πλατιές προοπτικές για τους επιστήμονες και εσείς πρέπει να τις αδράξετε. Η επιστήμη στη χώρα μας ενθαρρύνεται γενναιόδωρα.

Τι να πούμε για τη θέση του νέου επιστήμονά μας; Εδώ όλα φαίνονται καθαρά. Πολλά δίδονται σε αυτόν, πολλά προσδοκώνται από αυτόν. Γι’ αυτόν, όπως και για εμάς, είναι θέμα τιμής να δικαιώσουμε τη μεγάλη εμπιστοσύνη της χώρας μας στην επιστήμη.

 Σημειώσεις:

¹ Το κείμενο είναι μία επιστολή που έγραψε ο Ι. Παβλόφ (διάσημος Ρώσος φυσιολόγος, του οποίου το όνομα ταυτίστηκε με τα περίφημα εργαστηριακά πειράματα γύρω από τα εξαρτημένα αντανακλαστικά και τη θεωρία του συμπεριφορισμού/ μπιχεβιορισμού και ο οποίος τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1904) προς τους νέους επιστήμονες της πατρίδας του. Περιέχει όχι μόνο πολύτιμες συμβουλές προς εκείνους που ερευνούν στον χώρο της επιστήμης, αλλά επίσης και προς εκείνους που ερευνούν άλλους κλάδους. Παράλληλα, ένα μικρό κομμάτι του χαρακτήρα του Παβλόφ λάμπει μέσα στο γραπτό του (Πηγή: Pavlov, I. P. Selected works: Foreign Languages Publishing House).

 Θέματα

Α. Να πυκνώσετε την επιστολή του Παβλόφ σε ένα δικό σας κείμενο 80-90 λέξεων.

Β1. Ένας βιογράφος του Νομπελίστα Ι. Παβλόφ σημειώνει σχετικά με την παραπάνω ανοιχτή επιστολή του τελευταίου: «Ένα μικρό κομμάτι του χαρακτήρα του Παβλόφ λάμπει μέσα σε αυτό το γραπτό του». Μπορείτε να επαληθεύσετε αυτή την κρίση με στοιχεία της επιστολής του;

Β2. Ο Παβλόφ προτάσσει ως βασικά γνωρίσματα ενός επιστήμονα τρεις ηθικοψυχικές αρετές (συνέπεια, ταπεινότητα, πάθος). Πώς εξηγείτε την εκ μέρους του συγγραφέα πρόταξη του ηθικού στοιχείου έναντι του αμιγώς γνωστικού;

Β3. Ποιος ο τόνος της επιστολής; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Β4. Ποια μέθοδο ανάπτυξης χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην 3η παράγραφο της επιστολής του;

Β5. Να παραθέσετε έναν μονολεκτικό συνώνυμο και αντώνυμο όρο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις, λαμβάνοντας υπόψη το κειμενικό περιβάλλον τους: γόνιμη, εικασίες, στείρες, μετριοπαθής, ηγούμαι.

Γ.  Σήμερα που η Πληροφορική και η Γενετική υπόσχονται ένα μέλλον λαμπρό για τον άνθρωπο, αλλά ταυτόχρονα εγκυμονούν και ποικίλους κινδύνους, τι νομίζετε ότι θα έγραφε σε μια παρόμοια επιστολή ένας επιστήμονας όπως ο Παβλόφ; Γράψτε εσείς την επιστολή (500-600 λέξεων), απευθυνόμενοι στους νέους επιστήμονες και εστιάζοντας την προσοχή σας στα προβλήματα που δημιουργούν οι ανεξέλεγκτοι πειραματισμοί της Πληροφορικής και της Γενετικής για τον άνθρωπο. Ποια ευθύνη επωμίζονται οι επιστήμονες για την επ' ωφελίᾳ της ανθρωπότητας χρήση των επιτευγμάτων της επιστήμης.