Επαναληπτικά θέματα (12) Γλώσσας Γ' Λυκείου

Αν ο 20ός αιώνας χαρακτηρίστηκε από τη θεαματική πρόοδο της επιστήμης στους τομείς της φυσικής και της χημείας, τότε σίγουρα ο 21^ος ανήκει στις βιολογικές επιστήμες. Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο αποκωδικοποιούν ταχύτατα τον γενετικό κώδικα της ζωής ξεδιαλύνοντας μυστήρια αιώνια σχετικά με τη βιολογική εξέλιξη. Τα γονίδια είναι η πρώτη πρόσοδος της νέας οικονομικής εποχής και ήδη χρησιμοποιούνται σε ευρύτατα επιχειρησιακά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της ενέργειας, των ινών και υλικών συσκευασίας, των φαρμάκων και αλλού. Στην ουσία ο κόσμος μας μετατρέπεται σε βιολογικό - βιομηχανικό. […]

Ο τρόπος που τρώμε, ο τρόπος που ζευγαρώνουμε, ο τρόπος με τον οποίο αποκτάμε τα παιδιά μας, ο τρόπος με τον οποίο τα αναθρέφουμε και τα εκπαιδεύουμε, ο τρόπος με τον οποίο εργαζόμαστε, ο τρόπος με τον οποίο ασχολούμεθα με την πολιτική, ο τρόπος με τον οποίο εκφράζουμε την πίστη μας, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας και τη θέση μας μέσα σε αυτόν όλες οι προσωπικές αλλά και οι κοινές δοξασίες μας θα επηρεαστούν από τη νέα τεχνολογία.

Δύο ευρείες προσεγγίσεις του βιοτεχνολογικού αιώνα έχουν αρχίσει να αναδύονται και η καθεμία βασίζεται σε εντελώς διαφορετικό πλέγμα αξιών. Η μία σχολή ­ο σκληρός δρόμος χρησιμοποιεί τα σύγχρονα επιτεύγματα της γενετικής επιστήμης για να φέρει ριζικές αλλαγές στα γενετικά χαρακτηριστικά των διαφόρων ειδών τα οποία θέλει να αλλάξει στο όνομα της προόδου. Η άλλη σχολή χρησιμοποιεί τα ίδια επιτεύγματα της γενετικής επιστήμης όχι για να αλλάξει τα είδη, αλλά για να βελτιώσει τις σχέσεις των υπαρχόντων ειδών με το περιβάλλον στο οποίο ζει το καθένα.

Χρησιμοποιώντας τους πιο σύγχρονους Η/Υ, οι μοριακοί βιολόγοι σε όλο τον κόσμο ταξινομούν και χαρτογραφούν ολόκληρα γονιδιώματα ζωντανών οργανισμών σε όλα τα επίπεδα, από τα απλούστατα βακτηρίδια ως τον άνθρωπο. Σκοπός τους είναι να βάλουν σε τάξη τις γενετικές πληροφορίες για οικονομικούς λόγους. Περί τα τέλη της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα οι μοριακοί βιολόγοι ελπίζουν ότι θα έχουν ταξινομήσει και καταχωρίσει στους Η/Υ τα γονιδιώματα χιλιάδων ζωντανών οργανισμών, δημιουργώντας έτσι μια τεράστια βιβλιοθήκη που θα περιέχει τα «κατασκευαστικά σχέδια» των περισσότερων ζωντανών πλασμάτων του πλανήτη μας, μικροοργανισμών, φυτών και ζώων. Η δυνατότητα εντοπισμού, απομόνωσης και χειρισμού των γονιδίων επέτρεψε τη χρησιμοποίηση της δεξαμενής των γονιδίων ως «πρώτης ύλης» για οικονομική δραστηριότητα. Η βιοπληροφορική και η γονιδιακή έρευνα φέρνουν ραγδαίες αλλαγές στην οικονομική δραστηριότητα.

Οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που δρουν στον τομέα της ιατρικής, της βιολογίας και της φαρμακολογίας καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες προκειμένου να αποκτήσουν τον έλεγχο αυτού του περί τα γενετικά εμπορίου. Αυτή η μεταστροφή αποτελεί το ορόσημο ανάμεσα σε δύο εποχές, της πετροχημικής που εγκαταλείπουμε και της γενετικής που ανατέλλει, ως αντικείμενο εμπορικής δραστηριότητας. Και στο σημείο αυτό πρέπει να προσέξουμε πολύ, γιατί ο έλεγχος των γενετικών «σχεδίων κατασκευής» από τις εταιρείες θα έχει επίπτωση σε κάθε πτυχή της ζωής μας.

Έχει φτάσει πλέον η στιγμή για να αρχίσει ένας εμπνευσμένος κι ευρύς δημόσιος διάλογος προκειμένου να αποφασίσουμε ποιος από τους δύο εντελώς διαφορετικούς δρόμους αρμόζει καλύτερα στις αξίες και στις ευαισθησίες της γενιάς μας για να μας οδηγήσει με ασφάλεια στον βιοτεχνολογικό αιώνα: ο ήπιος ή ο σκληρός;

                                                (Τζέρεμι Ρίφκιν, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 25-12-1998, συντομευμένο)

Θέματα
Α.    Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις).

Β1. “… ο έλεγχος των γενετικών «σχεδίων κατασκευής» από τις εταιρείες θα έχει επίπτωση σε κάθε πτυχή της ζωής μας”: να σχολιάσετε σε μία παράγραφο το περιεχόμενο του αποσπάσματος.

Β2. α. Με ποια συλλογιστική πορεία οργανώνεται η 1^η παράγραφος;

       β. Ποια τα μέρη της 3^ης παραγράφου και πώς αναπτύσσεται;

Β3. Να επισημάνετε στο κείμενο τρία (3) γνωρίσματα του επιστημονικού λόγου και να τα επαληθεύσετε με αντίστοιχα παραδείγματα.

Β4. Να γράψετε δύο τίτλους για το κείμενο, χρησιμοποιώντας λογικά και μεταφορικά, αντίστοιχα, τη γλώσσα.

Β5. α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τρεις (3) λέξεις/φράσεις που χρησιμοποιούνται μεταφορικά.
      β. πρόσοδος, μεταστροφή, ορόσημο, εγκαταλείπουμε: να γράψετε από ένα συνώνυμο για τις παραπάνω λέξεις.

Γ.    Ποιες ωφέλειες είναι δυνατό να προκύψουν για την ανθρωπότητα, εάν οι επιστήμονες ακολουθήσουν τον «ήπιο» δρόμο του Ρίφκιν; Ποιοι παράγοντες μπορούν να συνδράμουν σ’ αυτό; Καλείστε να απαντήσετε στα παραπάνω ερωτήματα σε κείμενο που δημοσιεύεται στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας σε σχετική έρευνα του Υπουργείου Παιδείας.