Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα - 114 χρόνια από τη γέννησή του

Nέα περί του θανάτου του Iσπανού ποιητού
Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στις 19 Aυγούστου του 1936
μέσα στο χαντάκι του Kαμίνο Nτε Λα Φουέντε

 

...una accion vil y disgraciado.

η τέχνη κι’ η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:
η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε

περιφρόνησις απόλυτη
αρμόζει
σ’ όλους αυτούς τους θόρυβους
τις έρευνες
τα σχόλια επί σχολίων
που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν
αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες
γύρω από τις μυστηριώδικες κι’ αισχρές συνθήκες
της εκτελέσεως του κακορρίζικου του Λόρκα
υπό των φασιστών

μα επί τέλους! πια ο καθείς γνωρίζει
πως
από καιρό τώρα
― και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα ―
είθισται
να δολοφονούν
τους ποιητάς

Nίκος Εγγονόπουλος 

Το ποίημα διαπνέεται από μια πικρή ειρωνεία που αποτυπώνει τα συναισθήματα του ποιητή για όσα συμβαίνουν γύρω του. Κούφιοι και φλύαροι αναζητούν να βρουν την αλήθεια. Μια αλήθεια, που αν και βρίσκεται γύρω τους την αγνοούν. Μια αλήθεια που έχει να κάνει με το ότι οι άνθρωποι του πνεύματος στην εποχή μας εκτελούνται· κυριολεκτικά και μεταφορικά. Γιατί ακόμα κι αν δεν χάνουν τη ζωή τους για τις ιδέες τους, γίνονται αντικείμενο χλευασμού και εμπαιγμού, ενός μικρού καθημερινού θανάτου, δηλαδή. Ο τίτλος φαίνεται να λειτουργεί παραπλανητικά. Κανένα καινούργιο στοιχείο στα όσα ήδη γνωρίζαμε για το θάνατο του ποιητή. Η δική του συμβολή αφορά μια άλλη οπτική γωνία προσέγγισης: τη διαπίστωση πως το πνεύμα στην εποχή μας βρίσκεται υπό διωγμόν· πόσο μάλλον όταν το πνεύμα αρθρώνει το φιλελεύθερο λόγο του απέναντι σ’ ένα ολοκληρωτικό καθεστώς.  Η Τέχνη και η Ποίηση, καθώς διαμορφώνουν ελεύθερες συνειδήσεις, οδηγούν νομοτελειακά στο θάνατο. Η πρώτη και τελευταία στροφή, καθώς κατέχονται από ένα πνεύμα απογοήτευσης και πίκρας, αποτυπώνουν τη βασική πεποίθηση του ποιητή. Σε εποχές «σακάτικες», χωρίς αξίες και χωρίς αξιώσεις, όποιος έχει υψηλά οράματα, όποιος αναζητά και διακηρύσσει άλλες αλήθειες, εκτελείται.

Αποχαιρετισμός

Αν θα πεθάνω

αφήστε το μπαλκόνι μου ανοιχτό.

Το παιδί τρώει πορτοκάλια.

(Το βλέπω απ'το μπαλκόνι μου.)

Ο θεριστής θερίζει τα στάχυα.

(Τον βλέπω απ' το μπαλκόνι μου.)

Αν θα πεθάνω

αφήστε το μπαλκόνι μου ανοιχτό!

μτφ: Τάκης Βαρβιτσιώτης

Η εκπομπή «ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ» αφιερώνει ένα από τα επεισόδια της στον Ισπανό Ποιητή και θεατρικό Συγγραφέα ΦΕΝΤΕΡΙΚΟ ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ (FEDERICO GARCIA LORCA, 1898 – 1936). Ο Διευθυντής της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και λογοτέχνης ΤΑΣΟΣ ΛΙΓΝΑΔΗΣ προσεγγίζει την ποίηση και την θεατρική πορεία του Ποιητή μέσα από τις επιρροές, που του άσκησε η ισπανική λογοτεχνία του 18ου και 19ου αιώνα, η ανδαλουσιανική ποίηση και το μαυριτάνικο και τσιγγάνικο τραγούδι. Η ανάγκη του να ασχοληθεί με την ποίηση, τη μουσική και τη ζωγραφική τον οδήγησε στη ΜΑΔΡΙΤΗ το 1919. Κατοικεί στη φοιτητική εστία του Πανεπιστημίου της ΜΑΔΡΙΤΗΣ, που αποτελεί πνευματικό κέντρο της πρωτεύουσα και έρχεται σε επαφή με μεγάλες πνευματικές μορφές της ισπανική τέχνης και διανόησης, όπως τον πρωτεργάτη του υπερρεαλισμού ΛΟΥΙ ΑΡΑΓΚΟΝ (LOUIS ARAGON) και τον Ποιητή και Φιλόσοφο ΠΩΛ ΒΑΛΕΡΥ (PAUL VALERY) και συμπορεύεται στα μονοπάτια της τέχνης με τον Ζωγράφο ΣΑΛΒΑΔΟΡ ΝΤΑΛΙ (SALVADOR DALI) και τον Σκηνοθέτη ΛΟΥΙΣ ΜΠΟΥΝΙΟΥΕΛ (LUIS BUNUEL). Δημιουργεί ποιήματα, πίνακες ζωγραφικής, θεατρικά έργα και σκηνικά. Η ποίηση του μετατρέπεται σε θέατρο. Είναι ένας λαϊκός δημιουργός γιατί πιστεύει στο λαό και απευθύνεται σε αυτόν. Το 1931 αποφασίζει να δημιουργήσει ένα φοιτητικό θίασο, που θα περιοδεύει στην ΙΣΠΑΝΙΑ και θα παίζει παραστάσεις σε εργάτες και αγρότες σε μια προσπάθεια να φέρει τον ισπανικό λαό κοντά στις θεατρικές του ρίζες. Το 1932 η κυβέρνηση της ΙΣΠΑΝΙΑΣ αποφασίζει να χρηματοδοτήσει την ιδέα του ΛΟΡΚΑ, κατανοώντας την ανάγκη της επιμόρφωσης του λαού. Την εποχή εκείνη δείχνει ξεκάθαρα την προτίμησή του στα θεατρικά έργα και γράφει τις σημαντικές του δημιουργίες: «ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΓΑΜΟΣ», « ΤΟ ΣΠΙΤΙ Της ΜΠΕΡΝΑΝΤΑ ΑΛΜΠΑ» και «ΓΕΡΜΑ». Το 1936 συλλαμβάνεται από άντρες του ΦΡΑΝΘΙΣΚΟ ΦΡΑΝΚΟ (FRANCISCO FRANCO) και στις 19 Αυγούστου δολοφονείται στη ΓΡΑΝΑΔΑ γιατί απλά υπήρξε σπουδαίος ποιητής και αγωνιστής των δικαιωμάτων των ανθρώπων. Η σωρός του δεν βρέθηκε ποτέ και ο λαός δημιούργησε πολλούς μύθους γύρω από το άψυχο σώμα του. Για συνέχεια ΕΔΩ

Δωρεάν η ζωή Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν ο θάνατος,
αυτό το άλικο πανί δεν έχει πάντοτες αγαθή βεβαιότητα,
είν’ο θεός που αμιγής εκτείνεται στο μαύρο
πλήρως απών ή ανεικόνιστος,
όμως εσύ μυρόεσσα Ισπανία-της Ευρώπης θερμότητα
τί δόξα πρόσθεσες απ’τη λαλιά του την άσπιλη
σ’ανελέητο ήλιο σ’έναν ουρανό
που πυρακτώνει διαμπερής αθωότητα..
Ισπανία εσύ αυθεντία στο θάνατο!
Δωρεάν η όραση Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν η τυφλότητα

Ν.Καρούζος

Θ. Μικρούτσικος - Γ. Κούτρας, "Λόρκα", σε ποίηση Ν. Καββαδία

Ο Μ. Χατζιδάκις στη Δόνα Ροζίτα του Λόρκα