Το σχολείο και οι "ανάγκες της αγοράς"

Αν "κρυφάκουγε" κανείς τις συζητήσεις που "ανοίγουν" οι γονείς οι οποίοι έχουν παιδιά στο Λύκειο και βρίσκονται στην αφετηρία εκκίνησης για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, θα διαπίστωνε ότι όλες οι κουβέντες εστιάζονται στην εναγώνια αναζήτηση σπουδών οι οποίες έχουν επαγγελματική προοπτική. Παράλληλα, η "απομαγνητοφώνηση" των συνομιλιών των νέων που σπουδάζουν σε κάποιο ΑΕΙ - ΤΕΙ φέρνει στο προσκήνιο τη "γραμματική" και το "συντακτικό" ενός αισθήματος αβεβαιότητας και ανασφάλειας σχετικά με το επαγγελματικό τους μέλλον.

Η ταυτότητα των συζητήσεων μαζί με την έκταση και την ένταση που τις χαρακτηρίζουν σταδιοδρομούν, βεβαίως, στην "πίστα" της ανεργίας των πτυχιούχων, η οποία εδώ και κάμποσα χρόνια έχει μετατρέψει τα "Ηλύσια Πεδία" των ΑΕΙ σε κήπο της Εδέμ μετά το δάγκωμα του μήλου από την Εύα.

Πράγματι, ιδιαίτερα εδώ και μία δεκαετία, που η "περίοδος μέλιτος" πτυχίου - αγοράς εργασίας τελείωσε, το Πανεπιστήμιο παρουσιάζεται στα μάτια των οικογενειών που "επένδυσαν" στις σπουδές των γόνων τους ως αγνώμων οφειλέτης ο οποίος δεν αποδίδει ούτε τους "τόκους" ούτε το "επενδυμένο κεφάλαιο", καθώς τα διαπιστευτήριά του, όταν δεν παίρνουν πιστοποιητικό εγκυρότητας από το αόρατο χέρι της αγοράς εργασίας, δεν έχουν καμιά "ανταλλακτική" αξία. Παράλληλα, προβάλλεται από παντού (επιχειρήσεις, ΜΜΕ, "ειδικούς" κ.λπ.) ότι "εκείνο που απουσιάζει δεν είναι οι θέσεις στην αγορά εργασίας αλλά το κατάλληλα εξειδικευμένο προσωπικό που θα τις "καλύψει". Στα πλαίσια αυτά, το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας κατηγορείται ότι εμφανίζει εντυπωσιακές "ανελαστικότητες" και ότι "αδυνατεί να ανταποκριθεί έγκαιρα στις νέες ανάγκες, καθώς έχει δομηθεί πάνω σ' ένα παρωχημένο σύστημα παραγωγής με κουλτούρα τακτοποίησης και όχι απα-σχόλησης".

Το επιχείρημα ότι η προσαρμογή των σπουδών στις ανάγκες της "αγοράς" θα εξασφαλίσει άμεσα μια επικερδή εργασία στους αποφοίτους, είναι εντελώς αβάσιμο και παραπλανητικό. Η ανεργία των πτυχιούχων δεν οφείλεται στην έλλειψη των κατάλληλων ειδικοτήτων και δεξιοτήτων τους. Αν το πρόβλημα ήταν τόσο απλό, τότε μέσα από μέτρα αναδιανομής του αριθμού των εισακτέων στις διάφορες ειδικότητες θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί.

Στην πραγματικότητα, οι νέες γενιές εργαζομένων και ειδικά πτυχιούχων είναι κατά τεκμήριο πολύ πιο "μορφωμένες" απ' ό,τι μια γενιά πριν: μεταπτυχιακές σπουδές, ηλεκτρονικός αλφαβητισμός, ξένες γλώσσες κ.λπ. Παρ' όλα αυτά, εντάσσονται με πολύ πιο δυσμενείς όρους στην αγορά εργασίας. Βλέπουμε τους νέους σήμερα να προσπαθούν να πάρουν όλο και πιο πολλά "χαρτιά" στα χέρια τους για να δημιουργήσουν περισ-σότερες και καλύτερες προϋποθέσεις εύρεσης εργασίας. Το ερώτημα είναι: Βρίσκουν; Όταν δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας, πώς είναι δυνατόν να βρουν;

Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας δεν μπορεί να λυθεί. Η αδυναμία αυτή μετατρέπεται μέσα σ' ένα σύννεφο σκόνης σε "προτέρημα", βαφτίζεται ανταγωνισμός και προκύπτει η κούρσα των πτυχίων και των χαρτιών.

Ειδικοί στο χώρο της απασχόλησης στη Γερμανία (Sueddeutsche Zeitung) εφιστούν την προσοχή των νέων όσον αφορά στην επιλογή του επαγγέλματός τους. Συγκεκριμένα, επισημαίνουν ότι σε πολλές περιπτώσεις η επιλογή σπουδών με βάση τις προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης δεν αποτελεί ιδιαίτερα ασφαλές κριτήριο, καθ' ότι η αγορά εργασίας είναι υπό συνεχή αναμόρφωση. Τι συστήνουν; Να αποφεύγουν να επιλέ-γουν τις σπουδές τους με βάση τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Όσο παράδοξη και αν φαίνεται η παραπάνω πρόταση, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας ότι ένας νέος ή νέα ηλικίας 18 ετών από την ώρα που θα πετύχει την είσοδό του στο Πανεπιστήμιο μέχρι την ώρα που θα "βγει" στην αγορά εργασίας θα έχουν περάσει επτά έως και δέκα χρόνια (πτυχίο - μεταπτυχιακό και στρατός για τους άνδρες). Το δεκαετές αυτό κενό έχει ως συνέπεια η επιλογή σπουδών να απέχει χρονικά τόσο πολύ από την είσοδο στον επαγγελματικό χώρο, που μπορεί να αποδειχθεί εντελώς εσφαλμένη. Παραδείγματος χάριν, αυτή την εποχή υπάρχει μεγάλη ζήτηση για νέους ανθρώπους με γνώση Προγραμματισμού. Η προσφορά είναι ακόμη μικρή. Γιατί; Διότι όσοι είναι έτοιμοι να εισέλθουν στον επαγγελματικό χώρο το 2007, επέλεξαν αντικείμενο σπουδών πριν από το 2001, δηλαδή πριν από μια αιωνιότητα.

(Χ. Κάτσικας, εφημ. Η ΕΠΟΧΗ, 17/6/2007)