Ζούμε σ’ έναν κόσμο κυριαρχούμενο από εμπορεύματα ή, αλλιώς, από φετίχ. Οι διάσημες μάρκες δεν αφορούν πλέον προϊόντα, αλλά εμπειρίες επενδυμένες με ιδέες – όπως η ελευθερία, η αυτονομία, η κοινότητα, η νεότητα κ.λπ. Καθετί σήμερα εμπορεύεται ως η επείγουσα λύση, το σωτήριο εκείνο φάρμακο που θα θεραπεύσει τις καταναλωτικές αγωνίες της μεταμοντέρνας ζωής και θα απαλύνει το αίσθημα της υπαρξιακής μοναξιάς. Την ίδια στιγμή, καμία λύση δεν είναι οριστική• στην ατμόσφαιρα υπάρχει έντονα μια αίσθηση αναμονής για κάτι καινούριο που θα επέμβει μια για πάντα.
Ο φετιχισμός των εμπορευμάτων, γνωστός ήδη από την εποχή του Μαρξ, τελειοποιείται με την επικουρία του μάρκετινγκ και της διαφήμισης, και επηρεάζει το σύνολο της ζωής στις δυτικές κοινωνίες. Γιατί τώρα τα αντικείμενα τοποθετούνται σε ράφια ή βιτρίνες προσχηματικά – άλλωστε στο διαδίκτυο, όπου πραγματοποιείται το «μελλοντικό εμπόριο» όπως το λένε, βλέπουμε μόνο αναπαραστάσεις των προϊόντων –, αφού η πιστοποιημένη, η κατάλληλη θέση τους είναι στο ασυνείδητο των καταναλωτών. Επομένως, η πραγματική δουλειά της μόδας είναι να μας συστήσει καθετί ως απολύτως απαραίτητο για την υγεία και τη ζωή μας, μ’ άλλα λόγια να μας υποχρεώσει στην κατανάλωση ενός προϊόντος που σημαίνει κάτι. Επιπρόσθετα, εφόσον δεχόμαστε ότι «είμαστε ό,τι έχουμε», δεν μπορούμε παρά να παραδεχτούμε ότι τα φετίχ συνδέονται άμεσα με την αναζήτηση νοήματος. Μια αναζήτηση που χρησιμοποιεί ως πυξίδα της τα περιοδικά του λάιφ στάιλ.
Το αντικείμενο φετίχ που κυριαρχεί σήμερα σε όλον τον αναπτυγμένο κόσμο είναι, κατά πάσα πιθανότητα, το iPod της Apple, μια μικρή ψηφιακή συσκευή που έχει δυνατότητα αποθήκευσης και αναπαραγωγής 10.000 τραγουδιών. Από τον Οκτώβριο του 2001 έως σήμερα έχουν πουληθεί, ανά τον κόσμο, περισσότερα από 10 εκατομμύρια κομμάτια, χωρίς να υπολογίσει κανείς την παράλληλη αγορά από διάφορες μικροσυσκευές που μπορούν να τα συνοδεύουν. Πρόκειται για ένα γκάτζετ, που δημιούργησε μια νέα τάση στην αγορά φορητών συσκευών ήχου, που ριζοσπαστικοποίησε το είδος τόσο με το μέγεθος, όσο και με τη χωρητικότητά του. Τώρα, όλοι οι ανταγωνιστές είναι αναγκασμένοι να το αντιγράφουν.
Σε συμβολικό επίπεδο τώρα, είναι εκπληκτικό το πόσες ερμηνείες μπορούν να δοθούν στο σημείο «iPod». Πράγματι, αυτή η συσκευή θα μπορούσε να διαβαστεί ως συμπύκνωση των τεχνολογικών φιλοδοξιών του 21ου αιώνα (μικρή διάσταση, μεγάλη δύναμη, άμεση σχέση με την πολιτιστική βιομηχανία και τους νέους, εξαφάνιση παλιών μέσων) αλλά και ως θρίαμβος του ατομικιστικού πνεύματος της εποχής (απομόνωση από το περιβάλλον), ιδανικό γκάτζετ, διακριτικό σημάδι. Αναφορικά με το τελευταίο, για τα φτωχά παιδιά των συνοικιών φερ’ ειπείν, η συσκευή αποτελεί σύμβολο ευημερίας: το μικρό iPod Shuffle κρεμιέται στο λαιμό κι επιδεικνύεται όπως παλιότερα μια χρυσή αλυσίδα. Ενώ για τους πιο ευκατάστατους, συνιστά απόδειξη ύπαρξης αντανακλαστικών, αφού το να είναι κανείς «στη μόδα» αποτελεί υποχρέωση μάλλον παρά συνειδητή επιλογή.
Ο Τύπος μάς έχει πληροφορήσει ότι ο πρόεδρος των Η.Π.Α. έχει εδώ και καιρό το δικό του, πρόσφατα μάλιστα το πήρε και για δώρο στις κόρες του, ότι ο σχεδιαστής μόδας Καρλ Λάγκερφελντ έχει ήδη 70 απ’ αυτά και ότι η ηθοποιός Πενέλοπε Κρουζ δεν πάει πουθενά χωρίς αυτό. Το εν λόγω γκάτζετ προκαλεί έκσταση, διότι αφορά μια μόδα που σχετίζεται με την κατασκευή εικόνας και, πιο συγκεκριμένα, με το λαϊκό image making3. Η απήχηση που βρίσκει στις νεότερες ηλικίες, καθώς και η διαρκής αναζήτηση τραγουδιών για να «ικανοποιηθεί» το μεγάλο «στομάχι» του, κάνει μερικούς να μιλούν για ένα «μηχάνημα που μπορεί να σας κάνει ηρωινομανή από τα 12 σας».
Για ένα τόσο μικρό κι ασήμαντο αντικείμενο, του οποίου η δουλειά είναι να αναπαράγει μουσική (σύντομα κυκλοφορεί και κινητό τηλέφωνο), ήδη οι ερμηνείες και τα σχόλια είναι πολλά. Εννοείται πια ότι η θέση του στα αντικείμενα φετίχ των αρχών του τρέχοντος αιώνα είναι εξασφαλισμένη. Ας ελπίσουμε όμως, ότι ο ιστορικός του μέλλοντος δε θα σταθεί μόνο στην ευφορία που προκαλούν οι έρευνες αγοράς και τα μουσεία του ντιζάιν, αλλά θα θελήσει να δει αν οι άνθρωποι έγιναν πιο ευτυχισμένοι έχοντας στο τσεπάκι τους 10.000 τραγούδια.
(Μανώλης Ανδριωτάκης, «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ», 22-9-2005)
Θέματα:
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 90-100 λέξεις.
Β1. «Καθετί σήμερα εμπορεύεται ως η επείγουσα λύση, το σωτήριο εκείνο φάρμακο που θα θεραπεύσει τις καταναλωτικές αγωνίες της μεταμοντέρνας ζωής και θα απαλύνει το αίσθημα της υπαρξιακής μοναξιάς»: Να αποδείξετε με επιχειρήματα και τεκμήρια την αλήθεια αυτής της διαπίστωσης σε μια παρά-γραφο 130-150 λέξεων.
Β2. «Οι διάσημες μάρκες δεν αφορούν πλέον προϊόντα, αλλά εμπειρίες επενδυμένες με ιδέες – όπως η ελευθερία, η αυτονομία, η κοινότητα, η νεότητα»: Έχοντας ως θεματική περίοδο την παραπάνω διαπί-στωση, να συντάξετε μια παράγραφο (80-100 λέξεων) που θα αναπτύσσεται με τη μέθοδο του παραδείγματος.
Β3. Να γράψετε από έναν πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο του δημοσιεύματος.
Β4. Να παραθέσετε έναν (1) μονολεκτικό συνώνυμο όρο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: φάρμακο, επικουρία, διακριτικό, ευκατάστατους, ευφορία.
Γ. Προεκτείνοντας τον προβληματισμό του συντάκτη, να αναλύσετε το ρόλο που διαδραματίζει η μόδα στη ζωή όλων μας και ιδιαίτερα των νέων. Το κείμενό σας να έχει τη μορφή άρθρου 450-550 λέξεων σε νεανικό περιοδικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου