Τράπεζα Θεμάτων Α' Λυκείου, Κ.Ν.Λ. - Ενότητα: "Τα φύλα στη Λογοτεχνία"

Τα 73 θέματα (πεζά και ποιητικά)

http://exams-repo.cti.gr/category/19-nea-ellhniki-logotexnia?Itemid

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ	ΚΕΙΜΕΝΟ	ΘΕΜΑ
Αθάνας Γεώργιος	Ο τέταρτος άντρας	0990
Βαλτινός Θανάσης	Εξ αγχιστείας	0997
Βαλτινός Θανάσης	Ανάπλους	05168
Βενέζης Ηλίας	Ο ναυαγός	0994
Γκανάς Μιχάλης	Προσωπικό (ποίημα)	0980
Δημοτικό	Η αναγνώρισις	02130
Δημοτικό	Ο γάμος του ήλιου και του φεγγαριού (ποίημα)	02937
Δημοτικό	Χωρισμός (ποίημα)	05183
Εφταλιώτης Αργύρης	Η Αγγέλικα 1	05693
Εφταλιώτης Αργύρης	Η Αγγέλικα 2	05694
Εφταλιώτης Αργύρης	Η Αγγέλικα 3	05695
Εφταλιώτης Αργύρης	Πρώτη Αγάπη	06121
Θέμελης Νίκος	Η αναζήτηση	05198
Θέμελης Νίκος	Οι αλήθειες των άλλων	05199
Θεοτόκης Κωνσταντίνος	Η παντρειά της Σταλαχτής	05206
Ιορδανίδου Μαρία	Λωξάντρα	0988
Καζαντζάκη Γαλάτεια	Πίσω από τη βιτρίνα	010595
Καζαντζάκης Νίκος	Ο φτωχούλης του Θεού	05215
Καζαντζάκης Νίκος	Ο φτωχούλης του Θεού	05224
Καζαντζής Τόλης	Η Κατίνα	0982
Καζαντζής Τόλης	Η θεία Φερενίκη	0985
Κακούρη Αθηνά	Πριμαρόλια	0986
Καμπούρογλου Δημήτρης	Το αντίτιμον	0897
Καμπούρογλου Δημήτρης	Ο μοναχογιός της κυρά καλής	0932
Καρέλλη Ζωή	Στοργή (ποίημα)	0940
Καρκαβίτσας Ανδρέας	Παλιές αγάπες	0937
Καρκαβίτσας Ανδρέας	Η καπετάνισα	02138
Καρκαβίτσας Ανδρέας	Η θάλασσα	02139
Καρκαβίτσας Ανδρέας	Η Λυγερή	05230
Κέντρου-Αγαθοπούλου Μαρία	Αγαπούλα	01001
Κέντρου-Αγαθοπούλου Μαρία	Αγαπούλα	05692
Κονδυλάκης Ιωάννης	Ο Πατούχας 1	0928
Κονδυλάκης Ιωάννης	Ο Πατούχας 2	0930
Κονδυλάκης Ιωάννης	Οι άθλιοι των Αθηνών	0935
Κονδυλάκης Ιωάννης	Ο Πατούχας	06671
Κρυστάλλης Κωνσταντίνος	Η καπετάνισσα (ποίημα)	02242
Λουντέμης Μενέλαος	Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα	05247
Μυριβήλης Στράτης	Η παρακόρη	0901
Μυριβήλης Στράτης	Ο Βασίλης ο Αρβανίτης	0922
Νιρβάνας Παύλος	Ιδού ο νυμφίος έρχεται 1	0924
Νιρβάνας Παύλος	Ιδού ο νυμφίος έρχεται 2	0926
Νιρβάνας Παύλος	Ερωτικαί εκδικήσεις	03366
Νιρβάνας Παύλος	Οι μενεξέδες	05696
Ξενόπουλος Γρηγόριος	Στέλλα Βιολάντη	05697
Ξενόπουλος Γρηγόριος	Τα θηλυκά του Μουζά	05698
Παναγιωτόπουλος Ι.Μ.	Ηλιόγερμα	05699
Παπαδημητρακόπουλος Ηλίας	Ο οβολός	06772
Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος	Έρωτας στα χιόνια	05700
Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος	Η βλαχοπούλα	05701
Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος	Θέρος-Έρως	05702
Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος	Παιδική πασχαλιά	05704
Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος	Η αποσώστρα	08258
Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα	Τα χαιρετίσματα	05705
Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα	Φιλαρέσκεια	05707
Παπαντωνίου Ζαχαρίας	Η γυναίκα του Μαλή	02251
Πέλλας Όμηρος	Οι καρφίτσες	05709
Πολίτης Κοσμάς	Eroica	05711
Πολίτης Κοσμάς	Το Γυρί	05715
Πολυλάς Ιάκωβος	Ένα μικρό λάθος	05717
Ρίτσος Γιάννης	Επιτάφιος (ποίημα)	07062
Ροΐδης Εμμανουήλ	Ψυχολογία Συριανού συζύγου	05720
Ρώτας Βασίλης	Η κόρη με τα κόκκινα	06119
Σαμαράκης Αντώνης	Ο τοίχος	04658
Σαράντη Γαλάτεια	Ματίνα	06123
Σκαρίμπας Γιάννης	Σκλάβος στη Χαλκίδα	06124
Σολωμός Διονύσιος	Η Ελληνίδα μητέρα (ποίημα)	06126
Σολωμός Διονύσιος	Η Φαρμακωμένη (ποίημα)	06129
Σωτηρίου Διδώ	Ματωμένα χώματα	05278
Σωτηρίου Διδώ	Η μάνα του αγωνιστή	06131
Φραγκιάς Ανδρέας	Ένα πρωινό	06132
Χατζής Δημήτρης	Το ξυλάδικο του Βόλου	06136
Χατζής Δημήτρης	Η θεια μας η Αγγελική	06799
Χρηστομάνος Κων/νος	Η κερένια κούκλα	06139

Εξετάσεις Ομογενών 2014 - Νεοελληνική Λογοτεχνία

Τα θέματα: (εδώ)

Ενδεικτικές απαντήσεις:

[Σύμφωνα με τις οδηγίες της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων]

 Α1. 
- Περιγραφή φυσικού χώρου (ορεινού-θαλασσινού)
- Στενή σχέση ανθρώπου-ζώου (βοσκός-κατσίκα)
- Μυθικές μορφές (νηρηίς, νύμφη, σειρήν)
- Ονειρικά στοιχεία (η ναυς των ονείρων) κ.ά.

Β1. "παλαίουν και συμβιβάζονται": διλημματικές καταστάσεις, εσωτερικές συγκρούσεις, ψυχικές διεργασίες, αντίρροπες δυνάμεις κ.ά.
- πόθος vs αγνότητα: τον τράχηλον τον εύγραμμον, τους βραχίονας τους τορνευτούς vs εν συνειδήσει αθώος.
- έρωτας vs έκσταση: ήτον πνοή, ίνδαλμα vs εν εκστάσει.
- γήινη ομορφιά vs αγιωσύνη: ισχία, κνήμας, πόδας vs Σισώης, πνευματικός κ.ά.

Β2. α) το αναπάντεχο βέλασμα της κατσίκας.
Λειτουργικός ρόλος:
- εξωτερικό ερέθισμα που βοηθά στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης δυσχερούς,
- προώθηση εξέλιξης,
- στοιχείο πλοκής,
- περιπέτεια,
- επαναφορά στην πραγματικότητα (ο ήρωας κινητοποιείται αμέσως)
κ.ά.

β) παρομοιώσεις:
- τας λευκάς ως γάλα ωμοπλάτας  (αγνότητα της λουομένης κόρης)
- ως ("πλέει") ναυς μαγική κ.ά. (εξιδανίκευση/μετάβαση από το ρεαλιστικό στο ονειρικό στοιχείο)

μεταφορές:
- δεν εχόρταινα να βλέπω το όνειρον (η απόλυτη προσήλωση του ήρωα/η ακαταμάχητη έλξη του πειρασμού/η αδυναμία απομάκρυνσης)
- μ' εκυρίευσεν ο φόβος
κ.ά.

Τα πλούσια εκφραστικά μέσα αισθητοποιούν το έντονο ονειρικό στοιχείο το οποίο βιώνει ο ήρωας.

Γ1.
- εμάντευα: ερωτική φαντασίωση
- θείον άρωμα: εξιδανίκευση φυσικού στοιχείου
- όνειρον επιπλέον εις το κύμα: σύνδεση με τον τίτλο
- περιγραφή-αφήγηση-ασύνδετο σχήμα-κλιμάκωση-λυρισμός
κ.ά.

Δ1. Ομοιότητες:
- αμαρτία / πειρασμός
- ζώο: υποκατάστατο ερωτικό
- ηθικές αναστολές
- θρησκευτικό στοιχείο
- συμβολικά στοιχεία (π.χ. το σκοινί)
- φυσικό στοιχείο (βουκολικό)
- ηθογραφικά στοιχεία
- εσωτερική πάλη
- φαντασιώσεις
κ.ά.

Διαφορές:
- γυναίκα / άνδρας
- ηλικιακή διαφορά
- οικογενειακή κατάσταση
οπτικό / ακουστικό ερέθισμα
- πολυπολιτισμικά στοιχεία (αμερικάνικο πανί)
- ανωνυμία ζώου / ομωνυμία Μοσχούλας
κ.ά.

Εξετάσεις Ομογενών 2014 - Νεοελληνική Γλώσσα

Σχόλιο: Το κείμενο προέρχεται από το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Λ. Κατακουζηνού, "Άγγελος Κατακουζηνός ο Βαλής μου", που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1988 και επανεκδόθηκε από τις εκδ. Μικρή Άρκτος το 2013. 

Δύο λόγια για τη συγγραφέα: 

Η Λητώ Κατακουζηνού, το γένος Πρωτοπαππά, γεννήθηκε στον Πειραιά ίσως το 1909. Ο πατέρας της Αναστάσιος ήταν παιδίατρος και γερουσιαστής της Πρώτης Ελληνικής Δημοκρατίας. Η μητέρα της Ροδόπη, το γένος Σκλαβούνου, καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια του Μαυροβουνίου. Η Λητώ έχασε τον αδελφό της Βάσο σε μικρή ηλικία και ακολούθησε τη μητέρα της σε μια περιπλάνηση στην Ευρώπη. Τις σπουδές πιάνου και χορού διαδέχθηκαν τα αθλήματα (βόλεϊ, κολύμπι, ποδόσφαιρο, ορειβασία) μετά την επιστροφή της οικογένειας στην Ελλάδα και την εγκατάσταση της στο Παλαιό Φάληρο. Γύρω στο 1932 γνωρίστηκε με τον νευρολόγο-ψυχίατρο Άγγελο Κατακουζηνό. Μετά τον γάμο τους στις 14 Νοεμβρίου 1934 εγκαταστάθηκαν στον αριθμό 7 της οδού Πινδάρου στην Αθήνα.

Τα πρώτα δύσκολα αλλά ευτυχισμένα χρόνια διαδέχθηκαν οι αγωνίες του πολέμου, όταν η Λητώ προσέφερε εθελοντική εργασία ως νοσοκόμα πλάι στον Άγγελο, και η περίοδος της γερμανικής κατοχής. Το 1949 ξεκίνησε τη συγγραφική της σταδιοδρομία με το θεατρικό έργο "Το φωτεινό μονοπάτι", το οποίο παίχτηκε από πρωταγωνιστές του Εθνικού Θεάτρου. Ακολούθησαν μερικά ακόμη βιβλία ("Του έρωτα και της θάλασσας", 1950, "Κύματα", 1957, "Απ' το δείλι ως την αυγή", 1957) και ποικίλη πολιτιστική δραστηριότητα στο πλάι του συζύγου της. Η μετακόμισή τους το 1960 στο νέο τους διαμέρισμα στον αριθμό 4 της λεωφόρου Αμαλίας σήμανε το μεσουράνημα του ζεύγους Κατακουζηνού στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Αθήνας. Μετά τη μεταπολίτευση εργάσθηκε στην τιμητική επιτροπή του Φεστιβάλ Αθηνών και συνέγραψε δύο ακόμη βιβλία ("Όμορφο καράβι μου - θύμησή μου", 1977, "Συντροφιά με τον Albert Camus", 1979), ενώ ο χαμός του συζύγου της το 1982 τη σημάδεψε βαθιά αλλά και την ώθησε να ολοκληρώσει το δημοφιλέστερο έργο της, "Άγγελος Κατακουζηνός ο Βαλής μου", 1988, γ΄ έκδοση 1994, αφιερωμένο στον μεγάλο της έρωτα, τον οποίο και ακολούθησε στις 27 Δεκεμβρίου 1997.

(ΠΗΓΗ: biblionet)

Τα θέματα: (εδώ)

Ενδεικτικές απαντήσεις:

Α. Περίληψη

Θεματικό κέντρο (§1η): ο προσδιορισμός του επιτυχημένου ανθρώπου στην εποχή μας με αφορμή τα λόγια του Απολιναίρ.

Θέση (§2η): Η αληθινή επιτυχία ταυτίζεται με την ευτυχία, μόνο όταν το άτομο κατακτά με τις δικές του προσπάθειες την ψυχική και πνευματική ισορροπία στη ζωή του, γεγονός που απαιτεί αντοχές, που λίγοι ωστόσο διαθέτουν.

Προϋποθέσεις επιτυχίας: (§§3η+4η)

·      - στοχοθεσία με βάση τον χαρακτήρα και τις ικανότητές μας,

·     - απαρέγκλιτη, επίμονη και επίμοχθη προσπάθεια,

·   - απόλυτη αφοσίωση στον στόχο,

·   - αποφυγή της δημοσιότητας που αποπροσανατολίζει.

Η κυρίαρχη τάση για επιτυχία στην εποχή μας (§§5η-7η): Χάρη στην προσαρμοστικότητά τους πολλοί επιζητούν τη δημόσια αναγνώριση, μέσω της πλαστής εικόνας που προβάλλουν και με την οποία εξαπατούν τους εύπιστους.

Τελικό συμπέρασμα (§8η): Ο αφηγητής εκφράζει την προτίμησή του για την ικανοποίηση που προσφέρει στο άτομο η κοπιώδης προσπάθεια για την κατάκτηση της κορυφής από την άκοπη κατάκτησή της.

Β1.     Το κυρίαρχο πρότυπο της εποχής μας είναι η γρήγορη και άκοπη επαγγελματική ανέλιξη και η συνακόλουθη οικονομική επιτυχία. Ωστόσο, συχνά αποκρύπτεται πως όσο ταχύτερη η άνοδος, ιδίως με τη χρήση αθέμιτων μέσων, άλλο τόσο ταχύτατη είναι και η κάθοδος, ιδίως σε εποχές οικονομικής αστάθειας και παρακμής. Γι’ αυτό, η πραγματική επιτυχία ως ποιοτικό μέγεθος προϋποθέτει τη διαρκή με ηθικά μέσα κοπιώδη προσπάθεια που θα του επιτρέψει να ολοκληρωθεί ως άνθρωπος, κατακτώντας αυτοκυριαρχία, φαντασία, συλλογικό πνεύμα, ευθύνη και θάρρος. Ας μην ξεχνάμε την Ιθάκη του Καβάφη και την προτροπή του «να ’ναι μακρύς ο δρόμος» γεμάτος εμπειρίες και γνώσεις.

Β2.    α. Επίκληση στην αυθεντία, με την παράθεση των λόγων του Γάλλου ποιητή Guillaume Apollinaire.

          β. ωστόσο: αντίθεση

όταν: χρόνο

έτσι: αποτέλεσμα/συμπέρασμα

είτε … είτε: διαχωρισμός / επιμερισμός / διάζευξη

Β3.    α. Μόνο που το φάρμακο είναι λίγο πικρό / Αφού χαράξεις τον δρόμο / περισσότερη ζεστασιά /στιλπνής επιφάνειας …

          β. Το ρητορικό ερώτημα στο τέλος της πρώτης παραγράφου, από νοηματική άποψη, επιδιώκει να εισαγάγει το θέμα, να προκαλέσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, να ελκύσει την προσοχή του, να τον προβληματίσει και να τον οδηγήσει στο υπονοούμενο συμπέρασμα, πως δεν αρκεί η δημοσιότητα για να είναι κανείς επιτυχημένος. Από μορφική άποψη, το κείμενο κερδίζει σε παραστατικότητα και υφολογική ποικιλία.

Β4.    α. εκτροχιαστεί = παρεκτραπεί (παρεκκλίνει, ξεφύγει, παρασυρθεί)

              αντοχής = ανθεκτικότητας (δύναμης, καρτερίας, σθένους)

              διαβείς = περάσεις (διασχίσεις)

              συνεχής = διαρκής

αναμφισβήτητα = αναντίρρητα

β. ευχάριστη ≠ δυσάρεστη

     τραχύ ≠ απαλό (λείο)

ευκαμψία ≠ ακαμψία

δημόσιας ≠ ιδιωτικής

αγαλλίαση ≠ δυστυχία (αγωνία, ταραχή)