Το «φόντο» της ματαιοδοξίας (εξαιρετικό κείμενο για τη διδασκαλία της ενότητας "ΜΝΗΜΕΙΑ" στη Γλώσσα της Γ' Λυκείου

Τα άφθαρτα αρχαία σημάδια, τα απομεινάρια αλλοτινών εποχών, ηρωικών στιγμών ως διάκοσμος σε εμπορικές εκδηλώσεις, ως «σκηνικό» σε βαρυσήμαντες συναντήσεις ή γεγονότα προσφέρουν την αίγλη που δεν διαθέτουν εφήμερες πολυτέλειες - σάλες, κήποι, ταράτσες, μέγαρα, γιοτ. Η επίδειξη μόδας στο Πολεμικό Μουσείο που συζητήθηκε τις περασμένες ημέρες δεν είναι ούτε πρωτόφαντη ούτε καν σπάνια. Είναι όμως για πολλούς «βέβηλη». Ωστόσο, σε τι διαφέρει από το γεύμα διευθυντικών στελεχών εταιρείας κινητής τηλεφωνίας στη Στοά του Αττάλου, από τη σειρά δεξιώσεων -παλαιότερα- στη Στοά Ευμένους, από τις συναυλίες στην Πνύκα ή στη Ρωμαϊκή Αγορά που άφηναν πίσω τους ένα χαλί από αποτσίγαρα και σκουπίδια, από την πληθώρα των εκδηλώσεων σε μουσειακούς χώρους που απλώς δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας; Οχι σε πολλά.

Τέχνη, ιστορική μνήμη, εμπόριο, ανθρώπινη μεγαλομανία στο χωνευτήρι της αγοράς και των δημοσίων σχέσεων. Κάθε άλλο παρά «είδηση» αποτελεί η στιγμιαία σύζευξη καταναλωτικών προϊόντων με τους φορείς των αναμνήσεων, τα σύμβολα εποχών. Η προσπάθεια κοινωνικά συμβάντα να «κλέψουν» ένα κομμάτι από τη βιωμένη παλαιότητα, από την αντοχή στον χρόνο, από την «αθανασία» του μνημείου.

Αν το άνοιγμα των μουσείων στην κοινωνία δεν πλήττει την υπόστασή τους, δεν προσβάλλει τον χαρακτήρα τους, φέρνει χρήματα στα δημόσια ταμεία και τους πολίτες πιο κοντά στα μνημεία, τα οποία πάσχουν από έλλειψη προβολής, υποστηρίζουν οι παρέχοντες τις άδειες. Λεπτοφυείς μετατοπίσεις του νοήματος. Στις περισσότερες εκδηλώσεις του είδους ο χώρος «ανοίγει» για έναν μικρό αριθμό εκλεκτών καλεσμένων, όχι την «κοινωνία». Επειτα, τι είναι αυτό που προσβάλλει ένα μνημείο; Η χαμηλή ποιότητα του συμβάντος; Η δημοσιοποίησή του; ΄Η το μέγεθος της ανθρώπινης ματαιοδοξίας σε μια εποχή που όλα αγοράζονται, ακόμη και το «ιερό», το τυλιγμένο στη μαγεία του χρόνου; Τι είναι «βέβηλο»; Μόνο ένα γεύμα πρωτοκλασάτων στελεχών στον Βράχο της Ακρόπολης, μια επίδειξη μόδας στο Ηρώδειο, μια φωτογράφηση γυμνού στον δρόμο με τα λιοντάρια της Δήλου; Τι είναι πιο κρίσιμο; Το ποιος, το γιατί ή το πώς γίνεται η εμπορική αξιοποίηση των μνημείων; Εχει σημασία, λένε οι επαΐοντες, ποια ήταν η αρχική χρήση του χώρου, αν ήταν ναός ή αγορά, αν το μνημείο είναι αναστηλωμένο ή πλήρως ανακατασκευασμένο... Σωστό. Ωστόσο, στο πλεοναστικό σύμπαν όπου είμαστε καταποντισμένοι, λογικές θέσεις μοιάζουν με γελοία προσχήματα.

Είναι αμφίβολο αν το κοινό στις εκδηλώσεις αυτές έρχεται σε αληθινή επαφή με τα εκθέματα. Μια τεράστια απόσταση χωρίζει το «σημερινό παρόν από εκείνα τα βαθιά περασμένα» έλεγε ο Γ. Σεφέρης στο δοκίμιό του «Πάντα πλήρη Θεών» με αφορμή τη διαφήμιση ενός «αγγλοσαξονικού ποτού» με φόντο τη δυτική πρόσοψη του Παρθενώνα, πρωταγωνιστές δυο τουρίστες και τραπεζάκι τον σπόνδυλο μιας κολόνας. «Χρειάζεται νομίζω μια πίστη σ’ αυτά τα αρχαία σημάδια» έλεγε ο ποιητής, «η πίστη πως έχουν δική τους ψυχή». Μόνο τότε μπορούμε να πιάσουμε «ένα διάλογο μ’ αυτά». Ούτε συγκίνηση, ούτε πίστη, και φυσικά ούτε διάλογος, αφού το μόνο που ενδιαφέρει είναι ο υπερφίαλος, επιδεικτικός μονόλογος.

Τ. Καραϊσκάκη, εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 4/6/2010

INFO: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_31_27/06/2010_405752