Kυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδ. ΠΑΤΑΚΗ

[Σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή (e-book)]

 

Οι παρούσες προτάσεις διδασκαλίας και ερμηνείας λογοτεχνικών κειμένων συνιστούν τον καρπό της προσπάθειάς μας να ανταποκριθούμε στις αλλαγές του τρόπου διδασκαλίας και αξιολόγησης που προέκυψαν, κατά το σχολικό έτος 2011-2012, στο μάθημα των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α’ Λυκείου. Αφορμή και έναυσμα για να ολοκληρωθεί αυτό το βιβλίο αποτέλεσε  η θερμή ανταπόκριση μαθητών και συναδέλφων σε σχετικές αναρτήσεις που δημοσιεύσαμε στο ιστολόγιό μας («ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΜΑTΩΝ»).

   Όπως θα διαπιστώσετε, επιχειρήσαμε να κινηθούμε σε όλο το φάσμα της ύλης, όπως αυτό προτείνεται  από το νέο Φ.Ε.Κ. (1562/27/6/2011), λαμβάνοντας υπόψη και τα σχετικά μεγάλα (;) περιθώρια ελευθερίας που αυτό επιτρέπει στους διδάσκοντες. Τηρώντας μια κριτική στάση απέναντι στις επιχειρούμενες αλλαγές, εμμένουμε στην εξέταση των κειμένων πρωτίστως ως αισθητικών αντικειμένων, τα οποία μπορούν να καλλιεργήσουν τη φιλαναγνωσία των μαθητών. Δεν πιστεύουμε πως τα κείμενα πρέπει να λειτουργούν αποκλειστικά ως υποστηρικτικό υλικό των τριών διδακτικών ενοτήτων. Γι’ αυτό επιμείναμε στην παρουσίαση και τον σχολιασμό μόνο λογοτεχνικών κειμένων, που συνοδεύονται από μικρές εισαγωγές θεωρητικού «οπλισμού». Θεωρούμε πως τα κείμενα πρέπει να διδάσκονται μέσα στη σχολική αίθουσα, όπου ο καθηγητής αναλαμβάνει ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ κειμένου και μαθητή. Η ανάθεση τής κατ’ οίκον ανάγνωσης δοκιμιακού περιεχομένου κειμένων μόνο αποπροσανατολιστικά μπορεί να λειτουργήσει, εφόσον ο 16χρονος μαθητής – χωρίς θεωρητική σκευή και λογοτεχνική προπαίδεια – αδυνατεί να μελετήσει κείμενα απαιτητικά.

    Στην πρώτη διδακτική ενότητα Τα φύλα στη Λογοτεχνία επιλέξαμε κείμενα τόσο από το σχολικό εγχειρίδιο της Α’ Λυκείου όσο και των υπολοίπων τάξεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με γνώμονα τις σχετικές οδηγίες. Προσπαθήσαμε να  παρουσιάσουμε την εξέλιξη των διαφυλικών σχέσεων μέσα από αξιόλογα λογοτεχνικά κείμενα, εστιάζοντας περισσότερο  στην αισθητική ανάλυση αυτών και λιγότερο σε μια κοινωνιολογική και ιστορική προσέγγισή τους.    

    Στη δεύτερη διδακτική ενότητα Από την παραδοσιακή στη μοντέρνα ποίηση, με τα ανθολογημένα κείμενα (εντός και εκτός των σχολικών βιβλίων), επιχειρήσαμε να καταστήσουμε κατανοητά τα γνωρίσματα της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης, αλλά και να ιχνογραφήσουμε το πέρασμα από τον έμμετρο στίχο στον ελευθερωμένο και από εκεί στον ελεύθερο. Επίσης, μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης, ελπίζουμε πως κατανοούνται πληρέστερα και τα θεματικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ποίησης (εθνικά οράματα, φύση, ο ρόλος του ποιητή) αλλά και τα ρεύματα του Νεοκλασικισμού, του Ρομαντισμού, του Παρνασσισμού και του Συμβολισμού. Ιδιαίτερη αναφορά έχει γίνει στην ποίηση του Καβάφη και του Καρυωτάκη, οι οποίοι θεωρούνται οι «προάγγελοι» του Μοντερνισμού. Τέλος, τόσο με την εισαγωγή (θεωρητική προσέγγιση) όσο και με τα επιλεγμένα κείμενα (αισθητική προσέγγιση), παρουσιάζονται οι αλλαγές που φέρνει ο Μοντερνισμός του Μεσοπολέμου σε επίπεδο μορφής αλλά και θεματικής. Το φαινόμενο του Ελληνικού Μοντερνισμού έχει ενταχθεί σε αυτό του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού και τονίζεται πως η λεγόμενη «Γενιά του ‘30» αποτελεί ένα υποσύνολο του «Ελληνικού Μοντερνισμού».

   Στην τρίτη ενότητα, το Θέατρο, επικεντρωθήκαμε πάλι στα κείμενα που το Φ.Ε.Κ. προτείνει, όπως και στους προτεινόμενους από αυτό τρόπους αξιολόγησης . Εδώ, οφείλουμε να  τονίσουμε πως το μάθημα της Λογοτεχνίας είναι διαφορετικό από το αντίστοιχο μάθημα της Θεατρολογίας και σε καμία περίπτωση δεν το υποκαθιστά. Προσπαθήσαμε, προσεγγίζοντας τα κείμενα τόσο από άποψη αφηγηματικού λόγου όσο και από άποψη θεατρικού λόγου, να αναδείξουμε τον διττό τους χαρακτήρα και να ελκύσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών, με έμφαση σε δραστηριότητες στις οποίες η χρήση Τ.Π.Ε. – αναγκαίων στα πλαίσια του Νέου Σχολείου – να είναι όρος sine qua non, αν και γνωρίζουμε ότι  η χρήση αυτών δεν είναι πάντα εφικτή ( μαθητές χωρίς Η/Υ, ιδίως στην περιφέρεια, σχολικά εργαστήρια χωρίς τις αναγκαίες υποδομές κ.λπ.) αλλά μάλλον ευκταία. Με το προαναφερθέν σκεπτικό, παραθέσαμε στη συγκεκριμένη ενότητα και ενδεικτικά φύλλα εργασίας καθώς και προτεινόμενες δραστηριότητες προσανατολισμένες στην ενεργητική μάθηση και στην ανάληψη πρωτοβουλιών, οι οποίες μπορούν εύκολα να συνδεθούν με τη χρήση ΤΠΕ.

   Tέλος, στο παρόν βιβλίο συμπεριλάβαμε και δώδεκα (12) κριτήρια αξιολόγησης με τις ενδεικτικές απαντήσεις τους, με βάση τις οδηγίες που προβλέπονται στο νέο Φ.Ε.Κ. αλλά και τη δική μας φιλοσοφία, ως προς το μοντέλο αξιολόγησης των ποιητικών κειμένων.

   Ευελπιστούμε το αποτέλεσμα της εργασίας μας να συμβάλλει στην κάλυψη των αναζητήσεων τόσο των συναδέλφων όσο και των μαθητών της Α’ τάξης του Λυκείου.