Ενδεικτικές απαντήσεις Νεοελληνικής Γλώσσας (Επαναληπτικές Εξετάσεις)

Α. Ο συγγραφέας στο παρόν δοκίμιο εξετάζει τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το χρόνο. Αρχικά, διαπιστώνει τους ασθματικούς ρυθμούς που συνθλίβουν τον άνθρωπο. Το αποτέλεσμα είναι στον ελάχιστο χρόνο που απομένει να αδυνατούμε να ασχοληθούμε με τον εαυτό μας, χάνοντας την αίσθηση του χρόνου και απομακρυνόμενοι από τα αγαπημένα πρόσωπα και αντικείμενα του βίου μας. Εξάλλου, λόγω της ματαιοδοξίας και της ανασφάλειάς μας το διαθέσιμο χρόνο μας τον σπαταλάμε ωφελιμιστικά σε εκδηλώσεις που προωθούν τα συμφέροντά μας, γεγονός που τελικά επιφέρει οδυνηρές και αναπόφευκτες επιπτώσεις. (85 λέξεις)

 Β1. Ο ωφελιμισμός που χαρακτηρίζει την εποχή μας επικαθορίζει και την ποιότητα των σχέσεων. Πολλοί άνθρωποι στον ελεύθερο χρόνο τους δεν επιδιώκουν να συνάψουν ουσιαστικούς φιλικούς δεσμούς με τους συνανθρώπους τους, αλλά να κάνουν – όπως λέγεται – «δημόσιες σχέσεις», για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Αυτές όμως οι βραχύβιες σχέσεις συνεπάγονται όχι μόνο το ανούσιο ξόδεμα του πολύτιμου χρόνους μας αλλά και εξευτελισμούς στους οποίους υποβαλλόμαστε, προκειμένου να γίνουμε αρεστοί στους άλλους. Συνεπώς, η προτροπή του ποιητή «μην την εξευτελίζεις [τη ζωή σου] μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες» προβάλλει όσο ποτέ επίκαιρη. (97 λέξεις)

 Β2. α) Θ.Π.: «Είναι έτσι … απασχολήσεις».

Ανάπτυγμα: «Λες και βάλαμε … εαυτό της».

Κατακλείδα: δεν έχει.

 β) «Όλοι συνθλίβουμε … θέση»: αιτιολόγηση

«Ο ένας τρέχει … κ.λ.π.»: παραδείγματα

 Β3. α) Ο συγγραφέας επιδιώκει να δημιουργήσει στους αναγνώστες ένα αίσθημα συλλογικής ευθύνης, ώστε να τους προβληματίσει και να τους ενεργοποιήσει, σχετικά με το πρόβλημα της διαχείρισης του χρόνου μας, σε μια εποχή που επιταχύνει διαρκώς τους ρυθμούς της ζωής. Εξάλλου, με τη χρήση του α’ πληθ. προσώπου προσδίδει καθολικότητα στο πρόβλημα στο οποίο αναφέρεται, καθώς ενσωματώνει τον εαυτό του στο σύνολο και αποδέχεται απόψεις που ανήκουν στο ευρύ κοινό.

β) δολιχοδρομίες, ασθμαίνουσα (εναλλακτικά: να ταξιδέψουμε, εγκληματικά, «κυνηγήσει», θάνατο).

 Β4. α) παραφροσύνη = παραλογισμός

ανημποριά = ανικανότητα (αδυναμία)

συνιστούν = αποτελούν

ανεκπλήρωτες = απραγματοποίητες

επιδιώκουν = αποβλέπουν

β) εμπλέκει ≠ απεμπλέκει

αφαιρεί ≠ προσθέτει

ερήμην ≠ παρουσίᾳ (επίρρημα), εκουσίως

συχνότατα ≠ σπανιότατα

ανασφάλεια ≠ ασφάλεια

 Γ.

Ελεύθερος χρόνος: ένα αγαθό μη επιβαλλόμενο έξωθεν, το οποίο όμως μέσα από δραστηριότητες ελεύθερα επιλεγμένες, συμβάλλει στην πορεία προς την αυτονομία και την ολοκλήρωση των ατόμων.

1^ο Ζητούμενο: Συνέπειες της κακής διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου

α. Αιτίες:

Καθώς η ανθρώπινη ύπαρξη δε διαχωρίζεται σε "homo faber" και "homo ludens", η απουσία νοήµατος και καταξίωσης στην εργασία υπονοµεύει τον ελεύθερο χρόνο, γιατί ο αλλο­τριωµένος εργαζόµενος ουσιαστικά αποσκοπεί σ' ένα αντιστάθµισµα, στην εύρεση ενός υποκατάστατου της απωλεσθείσης του δηµιουργικό­τητας. Ακριβώς επειδή η εργασία εισπράττεται απαξιωτικά και χρησιµοθηρικά ως βιοπορισµός και µόνο, ο ελεύθερος χρόνος λειτουργεί σαν πεδίο ψυχοπνευµατικής εκτόνωσης κι όχι δηµιουργικής αναζωογόvησης του ανθρώπου.

β. Μορφές κακής διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου:

• εύπεπτη-παθητική πρόσληψη/κατανάλωση διασκέδασης
• παρακολούθηση/συμμετοχή σε θεάματα/δρώμενα χαμηλής ποιότητας
• «σκότωμα» της ώρας («ψυχοκτονία»)
• καταναλωτισμός (shopping)
• ναρκωτικά
• πρόκληση τύχης: χαρτοπαιξία, τυχερά παιχνίδια
• αλκοολισμός, μέθη, πολυφαγία (κάθε είδους καταχρήσεις)
• βία, χουλιγκανισμός
• πολύωρη ενασχόληση με τον Υπολογιστή και το Διαδίκτυο
• μορφές παράτολμου ηρωισμού («κόντρες», μανία ταχύτητας, extreme δραστηριότητες)

γ. Συνέπειες:

F Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής, επιθυμία απόδρασης από τον κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της. Απόπειρα φυγής, όχι φυγή· επιθυμία απόδρασης, όχι απόδραση. Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα πληγωμένοιž βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η απελευθέρωση ήταν ψεύδος, τραγική αυταπάτη.

F Πίσω λοιπόν από τη νόθη ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρία· όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει μέσα στην ανία η ψυχή μας, μας πιάνει τρόμος, και τρέχομε να αναπληρώσουμε αυτό που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία), με μια διέγερση (ας είναι και αλλοτρίωση του προσώπου μας), με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή στη ζωή μας. Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής, το εσωτερικό άδειασμα. Και ριχνόμαστε σ’ εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι; Ολοφάνερα από τον «εαυτό μας». Αυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και, επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η παρουσία του, επιχειρούμε να αποδράσουμε «σκοτώνοντας» το χρόνο που μας πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας. Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε ευπρόσδεκτη, ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει. (Ε. Παπανούτσος)

2^ο Ζητούμενο: Τρόποι δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου

1. Η ανάγνωση βιβλίων εξωεπαγγελματικού ενδιαφέροντος:

- ικανοποιεί την έμφυτη τάση για μάθηση

- διευρύνει τους γνωστικούς ορίζοντες και τα πνευματικά ενδιαφέροντα.

2. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό

- ασκεί το σώμα και συντελεί στη σωματική ευεξία

- εκτονώνει θετικά το περίσσιο φορτίο ενέργειας

- καλλιεργεί την άμιλλα μέσω των ομαδικών αθλημάτων.

3. Το ποιοτικό καλλιτεχνικό θέαμα ή ακρόαμα (θέατρο, μουσική, επισκέ­ψεις σε μουσεία, πινακοθήκες κ.λπ.)

- αναπτύσσει καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα

- εκλεπτύνει τον ψυχικό κόσμο και εξευγενίζει τα συναισθήματα

- αναβαθμίζει την αισθητική.

4. Η επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα

- καλλιεργεί την κοινωνικότητα και αναπτύσσει τις κοινωνικές αρετές

- ευνοεί τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, το διάλογο

- παρέχει συναισθηματική κάλυψη.

5. Η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις

- συμβάλλει στην επικοινωνία των ανθρώπων, ισχυροποιεί τους συνε­κτικούς τους δεσμούς

- ευνοεί την επαφή με το περιεχόμενο της παράδοσης.

6. Τα ταξίδια

- εμπλουτίζουν τις παραστάσεις και τις εμπειρίες

- φέρνουν σε επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς

- αναπτύσσουν πνεύμα οικουμενικής συνείδησης.

7. Η επαφή με τη φύση

- αναζωογονεί το πνεύμα

- απαλλάσσει από το άγχος της καθημερινότητας, την πλήξη και τη μονοτονία

- παρέχει τη δυνατότητα ενδοσκόπησης/περισυλλογής και αποτελεί πηγή έμπνευσης και στοχασμού.

8. Ο ερασιτεχνισμός

- αναδεικνύει τις ιδιαίτερες κλίσεις και την ατομική έκφραση

- προωθεί την αυτενέργεια και την πρωτοβουλιακή διάθεση

- απαλλάσσει από την παθητικότητα, την ανία της καθημερινής μο­νότροπης απασχόλησης.